Wat vinden de politieke partijen van wetenschap?

Met de programma’s van de PVV en 50PLUS ben je snel klaar. Op het A4-tje van de PVV staat slechts ‘innovatie’ in het rijtje linkse hobby’s waar geen geld meer naartoe gaat. In het programma van 50PLUS komt alleen de stelling dat het sociaal leenstelsel moet worden afgeschaft in de buurt van wetenschap. De andere partijen hebben meer aandacht voor wetenschap. Vooral de PvdA, VVD, D66, ChristenUnie en PvdD besteden relatief veel aandacht aan wetenschap in hun programma’s. CDA, SP en GroenLinks maken beduidend minder woorden vuil aan de thematiek.

Het gaat natuurlijk niet alleen om kwantiteit, maar ook om kwaliteit. Vanuit de wetenschap klonk in september vorig jaar een duidelijke oproep aan het volgende kabinet. Een reeks wetenschappelijke organisaties in de kenniscoalitie riep op tot een investering van een miljard per jaar extra in wetenschap en innovatie. Dit extra geld is nodig als de Nederlandse wetenschap wil blijven meedoen op het wereldtoneel. Het advies van de Kenniscoalitie komt voort uit de door wetenschap, bedrijfsleven en burgers opgestelde Nationale Wetenschapsagenda.

Extra investeringen

De PvdA en de ChristenUnie noemen de Nationale Wetenschapsagenda expliciet als uitgangspunt van het wetenschapsbeleid. Onderdelen ervan komen echter ook terug bij andere partijen. Zo pleit de VVD voor meer investering vanuit het bedrijfsleven en noemt ook de SP het belang van samenwerking tussen bedrijven en wetenschap. Voor de PvdD is specifiek samenwerking met de landbouwsector belangrijk.

Waar het aankomt op extra geld voor wetenschap, noemt alleen D66 een concreet bedrag. De partij wil dat de overheid een miljard extra investeert tot minimaal 1 procent van het BBP. PvdA, Christenunie en de PvdD willen ook extra investeren, maar noemen geen concrete bedragen. De VVD wil dat het geld voor wetenschap van het bedrijfsleven komt en GroenLinks verplaatst geld van de tweede (geld dat verdeeld wordt door competitie) naar de eerste (geld dat direct naar de universiteiten gaat) geldstroom. GroenLinks en PvdD willen meer geld voor fundamenteel onderzoek.

Administratieve druk

Een belangrijk thema in de afgelopen jaren is de tijd die wetenschappers kwijt zijn met het binnenhalen van onderzoeksgeld. Een aanzienlijk deel van de middelen die de overheid in wetenschap steekt, komt via competitie bij wetenschappers terecht. Om via deze weg aan onderzoeksgeld te komen, moeten wetenschappers onderzoeksvoorstellen schrijven en verdedigen. Dit is een tijdrovende bezigheid. En die tijd kan niet in onderzoek of onderwijs worden gestoken. Bovendien is de concurrentie moordend en de kans van slagen in dit prijzencircus erg klein.

De onvrede over dit systeem is tot Den Haag doorgedrongen. In alle verkiezingsprogramma’s die aandacht aan wetenschap besteden, komt het thema aan bod. GroenLinks, SP, ChristenUnie en PvdD willen dat er via de eerste geldstroom meer geld direct naar de universiteiten gaat in plaats van via de competitie van de tweede geldstroom. VVD, D66, CDA, PvdA willen de administratieve lasten van het binnenhalen van subsidie verlichten. Hoe ze dat doen, leggen ze niet uit.

Perverse prikkels

Ook de grote publicatiedruk is een veelgehoorde zorg in de wetenschap. Wetenschappers worden voornamelijk afgerekend op de impact die ze sorteren via publicaties in wetenschappelijke vakbladen. Onderwijs en communicatie met de burger doet er in de praktijk nauwelijks toe. GroenLinks, PvdA, CDA benoemen dit probleem en zeggen iets aan de publicatiedruk te willen doen. Hoe ze dat gaan doen, blijft opnieuw onduidelijk.

Wetenschappelijke carrière

Kiezen voor een carrière in de wetenschap is een flinke gok. Van het aantal mensen dat aan een promotie begint, belandt slechts een fractie in een vaste baan binnen de wetenschap. Een promotie lijkt in sommige vakgebieden steeds meer een voortzetting van de studie die na het behalen van de doctorstitel eindigt in plaats van een volwaardige baan. D66 wil ‘het experiment met promotiestudenten’ stoppen en wil dat promovendi als volwaardige medewerkers worden behandeld.

Het thema wordt eveneens aangesneden door de PvdA en de SP. De partijen pleiten voor meer medewerkers in vaste dienst. De PvdA vindt bovendien dat het aantal vrouwelijke hoogleraren omhoog moet, desnoods met een quotum. ChristenUnie en D66 willen buitenlands talent aantrekken.

Ideologische kleur

Voor PVV en 50PLUS is wetenschap geen thema. In de programma’s van SP en GroenLinks en vooral CDA is nauwelijks een visie op wetenschap uitgewerkt. PvdA, VVD, D66, ChristenUnie en de PvdD zetten hun ideeën over de wetenschap in meer detail op papier. Al zijn er vooral veel overeenkomsten, de partijen geven hun wetenschapsbeleid hun eigen ideologische kleur. Zo is baanzekerheid voor de PvdA een belangrijk thema, zet de VVD vooral in op meer samenwerking tussen bedrijfsleven en wetenschap, is ChristenUnie tegen onderzoek op embryo’s en is het wetenschapsbeleid van de PvdD groen gekleurd. De enige partij die een concreet en fors bedrag aan extra investeringen in wetenschap hangt, is D66.

Dit artikel kwam tot stand met de hulp van Paul Tuinenburg, valorisatieadviseur bij IDFuse.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).