OMT-lid Bonten: mogelijk weer aanscherping coronamaatregelen in najaar

Goed nieuws

De afgelopen weken was het één en al goed coronanieuws: besmettingscijfers die kelderen, fors dalende ziekenhuisopnames van covid-patiënten, een volledig op stoom gekomen vaccinatiecampagne plus een alsmaar stijgende vaccinatiegraad. En dat mooie nieuws houdt nog wel even aan deze zomer, zo verwacht Marc Bonten, arts-microbioloog, hoogleraar medische microbiologie en coördinator infectieziekten en epidemiologie aan het UMC ziekenhuis in Utrecht.

Maar vanaf eind augustus kunnen toch wat donkere wolken opdoemen volgens Bonten. "Het is niet uitgesloten dat er weer nieuwe maatregelen komen in het najaar", vertelt hij.

Corona-comeback

Met argusogen volgt hij de ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk, dat nu in de ban is van een opleving van de pandemie ondanks het daar al zeer vroeg aangevangen vaccinatietempo. De corona-comeback wordt daar voornamelijk veroorzaakt door clusters - vaak in 'sociaal-economisch zwakke' gebieden' zoals volkswijken waar veel niet-westerse migranten dicht op elkaar wonen en waar de vaccinatiegraad nog laag is.

Deltavariant

Met als grote boosdoener: de uit India afkomstige Deltavariant, die zich veel sneller verspreidt dan de oorspronkelijke covid-variant en in het VK aanleiding genoeg geeft om niet alle voorzorgsmaatregelen los te laten.

Deze coronavariant staat in Nederland aan het begin van een opmars. "Deze Delta-variant gaat in Nederland aan terrein winnen en is 25 tot 30 procent besmettelijker dan de zogenaamde Alpha-variant", vult Bonten aan.

Tegelijkertijd stelt het OMT-lid dat de vaccinatiestrategie in ons land moeilijk is te vergelijken met die in het Verenigd Koninkrijk. Terwijl in ons land de meer effectievere vaccins Pfizer en Moderna de dienst uitmaken bij het prikken, moeten de Britten genoegen nemen met het AstraZeneca-vaccin dat iets minder heilzaam werkt tegen het virus. "Ons vaccinatieschema is iets anders dan dat van het Verenigd Koninkrijk, dus dat zou ons iets beter moeten beschermen dan de Britten."

Begin juni werd ongeveer 9 procent van de besmettingen veroorzaakt door deze variant, in de loop van juli zal dat meer dan de helft van de besmettingen zijn, zo verwacht het RIVM. Bonten schaart zich achter deze prognose, al denkt hij wel dat de eerste tekenen van een 'dominante' Deltavariant eind augustus merkbaar zullen zijn. "Veranderende weersomstandigheden die meer passen bij het najaar dan bij de zomer kunnen hieraan een bijdrage leveren."

Beschermende schil

Maar hoe groot is de kans dat we hetzelfde gaan meemaken als in de nazomer van 2020? Toen namen vakantiegangers (met name jongeren) de 'Spaanse variant' vanaf de Zuid-Europese zonbestemmingen mee naar huis. Met als gevolg dat toen vanaf augustus de besmettingscijfers weer razendsnel gingen stijgen.

De kans op een nieuwe opmars van corona is dan reëel volgens Bonten, maar is er wel één cruciaal verschil met vorig jaar. "We hebben nu veel mensen die gevaccineerd zijn , dus dat gaat helpen. Straks zitten we op een vaccinatiegraad van 85 procent. Deze beschermende schil kan echt het verschil maken voor het najaar."

R-waarde

Het loslaten in sneltreintempo van verdere coronamaatregelen in Nederland acht Bonten in elk geval niet onverantwoord. Vanaf zaterdag gaat ons land bijna helemaal van het slot met als enige grendel: onderling anderhalve meter-afstand houden en alleen een mondkapje in het openbaar vervoer of in supermarkten als die regel niet kan worden nageleefd. "Op dit moment is die ruimte er om te versoepelen. De R-waarde ligt nu op de 0,75 en dan is het niet nodig om de maatregelen aan te scherpen."

Daarmee doelt Bonten op het 'reproductiegetal'. Zodra die R-waarde boven de 1 komt te liggen als gevolg van de Deltavariant, wordt dat een ander verhaal. Dat zou dan betekenen dat elke besmette persoon gemiddeld meer dan één ander aansteekt en dan gaat de epidemie weer groeien. Maar daarvoor zijn nu nog te weinig gegevens, vertelt Bonten. "Over een maand tot anderhalve maand hebben we hier meer zicht op."

Janssen-vaccin

Nu is het leeuwendeel van de gevaccineerde Nederlanders nog in afwachting van hun tweede prik. Mocht de Delta-variant sneller dan verwacht terrein winnen en zelf voor een vierde golfje dreigen te zorgen, dan nog zullen de effecten relatief mild zijn, verwacht Bonten. Ook al heb je één prik van Pfizer of Moderna, dan is de kans zeer klein dat je alsnog met covid-klachten belandt in het ziekenhuis, zo benadrukt de medicus tegenover Sven Kockelmann.

Een soortgelijke garantie wil Bonten nog niet geven ten aanzien van het Janssen-vaccin. Van dit in Nederland ontwikkelde vaccin is slechts één prik nodig is en is sinds gisteren na het openen van een speciaal telefoonnummer voor een Janssen-prikafspraak in ons land helemaal ‘hot’. De pijlsnel gestegen populariteit van het Janssen-vaccin kan op grote instemming rekenen van Bonten - zelf nauw betrokken bij onderzoek naar coronavaccins waaronder dat van Janssen - maar hij houdt in het midden of dat afdoende zal zijn tegen nieuwe verspreidingen van het virus. Ook daarover vinden nog onderzoeken plaats. "Dus of jongeren geen bron van infectie zullen zijn als ze terugkomen van vakantie, is niet met zekerheid te zeggen."

Oranjekoorts

Maar hoe zit het dan met het rondreizende supporterscircus van het EK en vooral met de Oranjekoorts, waarbij de horeca in ons land vanaf zaterdag weer horden voetbalfans op een grootscherm mag trakteren? Volgens Bonten kan hieraan gerust groen licht worden gegeven mits dat maar gecontroleerd gebeurt en op voldoende afstand met genoeg ventilatie en dan het liefste buiten. "De kans dat je nu besmet raakt is een stuk kleiner dan een paar maanden geleden, maar we moeten nu niet te dicht op elkaar gaan zitten. Dus we moeten niet met z'n allen gaan zitten in een café met een groot scherm."