Clevers: 'Kneuter en peuterwerk leidt tot grotere ontdekkingen'

Met zijn onderzoek naar stamcellen bewees Clevers iets wat tot dan toe in de boeken had gestaan als iets dat niet kon. "Het dogma was dat je normale cellen niet kon kweken en zeker niet kon vermeerderen buiten het lichaam, en al helemaal niet met stamcellen", vertelt Clevers. Hij bewees het tegendeel.

Onderzoek naar de darm

Clevers ontdekte tijdens een onderzoek naar de darmen dat stamcellen zich daar ontzettend vaak vernieuwen. "De darm was het weefsel waarvan wij vermoedden dat daar de meest actieve stamcellen uit ons lichaam zich bevinden. De binnenbekleding van de darm vervangt zich totaal elke vijf à zes dagen."

Na de ontdekking van hele actieve stamcellen in het weefsel van de darm kwam dé vondst van zijn leven. Clevers heeft vervolgens met een van zijn jonge onderzoekers een plan gemaakt om toch deze stamcellen te gaan kweken, totaal tegen het dogma in.

Na een paar maanden vroeg Clevers aan de jonge Japanse onderzoeker hoe het ging en wat bleek; de cellen waren al drie maanden aan het delen in het lab, maar hij had Clevers niet op de hoogte gesteld. "Typisch Japans", zegt Clevers. "Ik storm op die microscoop af en ik kijk naar de cellen. En ik heb heel wat cellen in mijn leven gezien, maar nog nooit zulke vitale cellen. Je zag ze haast onder je oog delen." Clevers legt uit dat het met deze cellen mogelijk was om een mini-darm te maken. "We zijn nu tien jaar verder en ze groeien nog steeds."

Behandeling van kanker

"Het kwartje viel bij ons en dat kwartje was al heel lang niet aan het vallen in de rest van de wereld. We konden nu een voorbeeld maken van allerlei organen waar we niet veel van wisten." Door deze baanbrekende ontdekking kunnen vrijwel alle organen gekweekt worden buiten het lichaam en kunnen geneesmiddelen worden getest voor individuele personen. Dit heeft bijvoorbeeld veel betekend voor taaislijmziekte, maar ook voor de behandeling van kanker kan deze ontdekking een belangrijke bijdrage leveren.

"Je kan dan voor die individuele patiënt vaststellen of het middel wel of niet gaat werken. Maar dat is nog niet de praktijk op dit moment." Daarvoor moet meer gerobotiseerd worden legt Clevers uit, om vaak de meer dan duizenden combinaties van een middel voor een patiënt te kunnen testen. "Er moeten betrouwbare apparaten komen in plaats van mensen die het met de hand uitvoeren"

Beperkingen voor wetenschappers

Clevers maakt zich zorgen over de steeds grotere beperkingen waarin Nederlandse wetenschappers moeten werken. Clevers: "De meeste zorgen maak ik me om met name de jonge wetenschappers en de restricties die er liggen op het onderzoeksgeld. Als ik een financiering wil krijgen dan heb ik een plan in mijn hoofd en die moet dan door een hele zeef heen en dan lijkt het uiteindelijke plan niet meer op wat ik wilde doen. Het is dan helemaal onmogelijk om nog iets onverwachts te ontdekken."

Hou je niet teveel vast aan hypotheses, dat is iets dat Clevers wil mee geven aan jonge wetenschappers. "Geloof in wat je zelf ziet. In ons soort wetenschap zijn hypotheses heel gevaarlijk, je mag best een vraag stellen in mijn lab. Maar als je daar al een antwoord op hebt dan heb je het mis. Als je het al helemaal hebt bedacht, ben je er zo van overtuigd, daar komen veel misstappen in de wetenschap vandaan."

"Kneuter en peuterwerk leidt tot grotere ontdekkingen", vindt Clevers. Clevers legt uit dat dit ook zo was bij de ontdekking van de delende stamcellen: "Ik had nooit op papier gezet over het onderzoek dat ik heb gedaan. Ik had gewoon een beetje geld over en zette Yoshi aan het werk. Als ik dit wel opgeschreven had dan was het opzij geschoven en dan was het weggegooid geld. De dingen waar ik geld voor kreeg heb ik altijd keurig gedaan, maar altijd ruimte gehad om de dingen die we echt interessant vonden ernaast te doen. Als ik terugkijk dan zijn dat de dingen waar ik trots op ben."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.