Joël Voordewind (CU): 'Vraag is of kabinet geloofwaardig door kan'

Vanmiddag komen de bij de toeslagenaffaire betrokken bewindspersonen bijeen om te spreken over de kabinetsreactie op het rapport met die weinig verhullende titel 'Ongekend Onrecht.' Voor Voordewind is het duidelijk: er moet zo snel mogelijk recht worden gedaan aan de slachtoffers. Maar de politiekere vraag beantwoorden kan nog lastig worden. "Er is collectief gefaald. Maar dat is ook gevaarlijk, want als iedereen schuldig is, dan is uiteindelijk niemand dat", stelt hij.

76eKamerlid

Voordewind geldt als een principieel geweten binnen de ChristenUnie. De afgelopen 15 jaar maakte hij zich in de Tweede Kamer hard voor meer barmhartigheid jegens mensen in armoede en vluchtelingen. Lang gold hij als 'het 76eKamerlid' van Rutte III. Oftewel: één van de kritische Kamerleden waarvan het beeld bestaat dat zij de nipte meerderheid wel eens in gevaar kunnen brengen door mogelijk afwijkende principes zwaarder te laten wegen dan de coalitiediscipline.

Humanitair ventiel

Zo liepen de spanningen in het kabinet hoog op toen honderden hier gewortelde vluchtelingen- en migrantenkinderen en hun families dreigden te worden uitgezet. Voordewind wilde een kinderpardon. Iets waarvan de VVD (en het door beide partijen ondertekende regeerakkoord) niets wilde weten. Uiteindelijk kwam het tot een deal: er werd coulance toegepast waardoor zo'n 550 kinderen met hun families toch mochten blijven. In ruil daarvoor werd de discretionaire bevoegdheid van het kabinet afgepakt. Deze bevoegdheid regelde dat een bewindspersoon in schrijnende gevallen over haar of zijn hart mocht strijken om een uitzetting te voorkomen. Deze bevoegdheid werd sindsdien toebedeeld aan de hoogste baas van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND).

Het minder politiek maken van deze bevoegdheid, was een lang gekoesterde wens van de VVD. Eerdere voorstellen hiertoe bestempelde Voordewind destijds nog als een 'verbod op barmhartigheid.'

"We moesten een afweging maken. Houden we de kinderen die hier nu al zitten hier (via het pardon), of houden we vast aan de discretionaire bevoegdheid." Het lastige bij die bevoegdheid, is dat je op voorhand niet weet hoe vaak het gaat worden toegepast, licht Voordewind toe.

Inmiddels is echter duidelijk dat sinds de verplaatsing van de bevoegdheid in mei 2019 nog geen vijf mensen door de IND zijn bestempeld als 'schrijnend geval' en op grond daarvan mochten blijven. Voor die tijd lag het gemiddeld aantal mensen dat succesvol een beroep deed op de regeling rond de honderd per jaar.

Voordewind benadrukt dat het nooit een wens van zijn partij was om die bevoegdheid weg te halen bij het kabinet. In het eerder deze week vastgestelde verkiezingsprogramma van de ChristenUnie, pleit de partij er dan ook voor om de bevoegdheid terug naar het kabinet te brengen. "Laat het humanitaire ventiel terugkeren", zegt Voordewind. Daarbij vindt hij dat ook burgemeesters meer te zeggen moeten krijgen. "Zij kennen de kinderen en hun situaties."

Op de vraag of dit een breekpunt wordt bij een eventueel volgende kabinetsformatie geeft het ervaren Kamerlid geen eenduidig antwoord. "Het moet zeker een hard punt zijn in de onderhandelingen."

Coronawet disproportioneel

Eén keer stemde het zogenaamde 76eKamerlid afwijkend van zijn fractie. Dat was bij de coronawet. "Ik heb die wet wel twee keer helemaal gespeld, het debat bijgewoond en de handelingen teruggelezen." Hij was voorstander van het omzetten van noodverordeningen in wetgeving, maar niet voor de details die daarmee gemoeid waren. Zo vond hij "de inbreuk in persoonlijke levenssfeer", te ver gaan. En "Als ik met drie mensen buiten loop, en ik houd zelfs de anderhalve meter afstand, dan kan ik 435 euro boete krijgen. Ik vind dat soort maatregelen buitenproportioneel."

De vertrekkende nestor weet nog niet wat hij na de verkiezingen gaat doen. Hij gaat zich deze weken oriënteren. "Ik heb mij altijd ingezet voor godsdienstvrijheid en verzoeningstrajecten tussen Joden en Arabieren. Iets in die sfeer ligt voor de hand. Maar als mensen denken 'die jongen kan ik wel gebruiken', laat ze me dan bellen!"

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.