De valkuil van een politieke vergelijking met de jaren '30: het eindigt altijd met Hitler

Dassen deed zijn uitspraken in Café Kockelmann. Daarna kreeg hij al snel de vraag toegeworpen kreeg of Trump op Hitler lijkt en ging de discussie daarover. De 'übergodwin', vindt Wouters: naarmate een discussie langer duurt, nadert de waarschijnlijkheid van de vergelijking met de nazi’s of Hitler tot 1.

Wouters wijst erop dat Dassen maar twee zetels heeft: "Hij had een lezing had gehouden over de belangrijke rol van Europa, de noodzaak voor een Europees leger en verdere samenwerking. Hij wilde er doorheen breken in een week waar het gaat over Efteling-uitjes. De enige manier waarop je dat kan doen, is er hard in gaan."

Met lege handen

In tegenreactie op de vergelijking met Hitler noemde Dassen een aantal redenen waarom hij Amerika zo op het Duitsland van de jaren ’30 vindt lijken: zo worden onder meer media de mond gesnoerd, worden rechters worden gearresteerd en worden allerlei instituties buitenspel gezet.

Dat deed hij goed, vindt Wouters. "Het laat zien hoe ingewikkeld het is om dit punt te maken: de reactie is altijd dat je een parallel trekt met Hitler. En met Hitler associëren we onmiddellijk industriële vernietigingskampen. Zo erg is nooit iets, dus mag je er ook niks over zeggen. Als progressieve politicus, links iemand of antifascist sta je meteen weer met lege handen."

De discussie verlamt

De wet van Godwin heet zo omdat het de discussie verlamt, zegt Bas Erlings, voormalig VVD-campagnestrateeg. "Uiteindelijk komen we altijd bij de Tweede Wereldoorlog en is de discussie klaar. Dat zie je hier ook gebeuren, want Kockelmann probeert het meteen aan Hitler te koppelen. Daardoor blijft het hangen."

Zelf vond hij Dassen niks raars zeggen. Wel vindt hij dat je als politicus altijd heel voorzichtig moet zijn met zulke vergelijkingen. Zo is het niet de eerste keer dat een vergelijking wordt gemaakt met de jaren 30 of Hitler: zo zei Attje Kuiken (PvdA) tijdens een verkiezingsdebat in 2023 tegen Thierry Baudet dat hij misschien een paar bruine laarzen heeft.

"Hij zegt niks waar ik het niet mee eens ben", zegt Erlings over Dassen. "Maar dat zien we eigenlijk al niet meer, doordat je er zo’n sticker opplakt. Dat verlamt en maakt zo’n kortsluiting in je hoofd, dat we het niet meer over de inhoud kunnen hebben. Dassen brengt het genuanceerd, maar doordat Kockelmann de sticker van Hitler er opplakt, moet Dassen knokken om het nog over de inhoud te hebben."