Hoe wint de overheid vertrouwen en gezag terug?
- Nieuws
- Hoe wint de overheid vertrouwen en gezag terug?
Een van de grootste onderwerpen van 2022 die we meenemen in het nieuwe jaar is toch wel het tanende vertrouwen in de politiek en de daaraan gekoppelde gezagscrisis. Om die het hoofd te bieden heeft de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) de koppen bij elkaar gestoken en eind vorig jaar kwam het eerste adviesrapport daarover uit: 'Herwinnen van gezag'. In De Nieuws BV bespreken Katrien Termeer, vice-voorzitter van de ROB en politiek redacteur Joost Bekendam hoe we in het verleden uit een drassig dal van politiek wantrouwen gekropen zijn en hoe we dat weer zouden kunnen bewerkstelligen.
Volgens Bekendam is het wantrouwen in de politiek niks nieuws en leert de historie dat het vertrouwen in de politiek vaker daalde, maar ook weer hersteld werd. Een bekende vertrouwenscrisis is die rond eind jaren 70 en begin jaren 80. Toen liep de politiek vast op lange formaties, een energiecrisis en maatschappelijke onrust.
Miraculeus, noemt Bekendam hoe het vertrouwen destijds hersteld werd. "De politiek wist de problemen op te lossen door stevige keuze's te maken." Dit ging echter niet zonder slag of stoot. "Kabinet Lubbers werd gezien als hard. Zo bezuinigden ze veel in tijden van massale werkloosheid." Later kwam daar wel waardering voor. "Er was daadkracht, er werden besluiten genomen en uiteindelijk verdwenen de problemen, en die maakten plaats voor nieuwe problemen", aldus de politiek redacteur.
Huidige situatie
Een vertrouwenscrisis in de politiek is dus van alle tijden. Volgens Termeer is het huidige gezagsverlies te wijten aan de verwaarlozing van een aantal vraagstukken. Zoals de woon- en vluchtelingencrisis. Ook kunnen er volgens Termeer vraagtekens gezet worden bij het probleemoplossend vermogen van politici. "Als je als overheid geen gezag hebt, dan kun je ook geen ingewikkelde vraagstukken meer oplossen. Daardoor kun je minder effectief en legitiem opereren."
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Oorzaken gezagsverlies
In een onlangs verschenen rapport van ROB zijn er drie oorzaken aan te wijzen voor het huidige gezags- en vertrouwensverlies. Ten eerste stipt Termeer aan dat de overheid steeds meer bevoegdheden uit handen heeft gegeven. "Heel veel is geprivatiseerd en wegbezuinigd. Ze hebben het op steeds minder terreinen formeel voor het zeggen."
Ten tweede noemt Termeer het ontbreken van bekwaamheid. "Op de zaken waar ze het nog wel voor het zeggen hebben, doen ze het slecht omdat ze daar minder bekwaam zijn. Weten ze nog wel precies waarover ze het hebben?" Volgens Termeer is de overheid daardoor minder betrouwbaar geworden in de ogen van de burgers.
Tenslotte haalt de vice-voorzitter het mondiger en kritischer worden van de burger aan. "Anno 2023 moet gezag op een andere manier verdiend worden. Gezag wordt niet meer als vanzelfsprekend ervaren." Dat is volgens Termeer een groot goed, maar het betekent wel dat de overheid gezagswaardig moet zijn.
Oplossingen
Volgens het ROB is een oplossing voor het gezagsverlies oog hebben voor de lange termijn. Doorgaan met de huidige koers waar vooral korte termijn brandjes worden geblust zorgt ervoor dat vraagstukken weer worden verwaarloosd.
Gerelateerd
