Wereld- of vriendjespolitiek tijdens het Songfestival?

Felix Pot is sociaal geograaf aan de Rijksuniversiteit in Groningen en deed onderzoek naar vriendjespolitiek bij het Songfestival. Zijn conclusie? Ja, dit gebeurt bij de liedjeswedstrijd. "Er worden volop stemmen uitgewisseld en bondjes gesloten", zegt hij. Al heeft het niet heel veel effect, legt hij uit. "We hoeven er niet echt zorgen over te maken want we doen het allemaal", zegt Pot. Uiteindelijk is het daardoor weer in balans.

Strijd tussen omroepen

De afgelopen jaren is het Songfestival niet zozeer onder vuur vanwege vriendjespolitiek, maar meer eerder vanwege de invloed van de wereldpolitiek. Het zou moeten gaan om de acts en de liedjes maar toch sluipt er regelmatig een politieke kleur in de optredens. "De insteek is niet politiek", legt Pot uit. "Volgens de EBU is het een samenwerkingsverband tussen omroepen, en niet tussen overheden. (...) Maar er staan wel landen op het scorebord en geen omroepen."

En aan landen kleven idealen, waarden en politieke keuzes, meer dan aan de omroepen. Hoewel er sinds de eerste editie in 1956 statements worden gemaakt, zijn er pas relatief recent regels ingevoerd om dit te beperken. "Sinds 2000 is er een regel dat je het Songfestival niet in diskrediet mag brengen", vertelt Pot. In 2005 werd dit een stuk concreter. Sindsdien mogen acts geen politieke of religieuze statements bevatten.

Commerciële belangen

Dat is niet alleen omdat het festival vrolijk en luchtig te houden. Deze regels werden eigenlijk ingevoerd vanwege commerciële overwegingen. Zo zijn de omroepen commerciëler geworden en zijn er vaak reclames te zien op televisie, tussen de acts door. Het is voor adverteerders niet prettig om geassocieerd te worden met iets waar ze niet achter staan. Hetzelfde geldt voor sponsoren. Tegenwoordig is de hoofdsponsor van het Songfestival Moroccanoil, wat dan wel weer een Israelisch bedrijf is.

Politieke uitvoering

Hoewel de insteek dus niet politiek is, kunnen we er in de uitvoering niet omheen. Juist daarom denkt de EBU al lange tijd na over het uitsluiten van Israël. De beslissing daarover is nu weer uitgesteld. "Je mag er best vanuit gaan dat de EBU ook van Israel af wil. Want het levert natuurlijk gezeur op. Zij willen gewoon een Songfestival waar zoveel mogelijk mensen naar kijken en zoveel mogelijk landen aan meedoen. En Israël is een wel een beetje en pain in the ass", zegt Pot.

Maar juist omdat de insteek apolitiek is, is het ook moeilijk om een land vanwege politieke redenen de deelname te ontzeggen. "Het is veel makkelijker als de Israëlische omroep zich niet aan de regels houdt, of de distributie niet betaalt of zo", zegt hij. Een meer omslachtige manier om Israël te kunnen diskwalificeren is wanneer andere landen besluiten niet meer mee te doen. Op dat moment komt het Songfestival dus in diskrediet en heeft het festival wel reden om Israël uit te sluiten.

Maar juist omdat het een politieke uitlating is om niet mee te doen vanwege de deelname van Israël, kiezen de meeste landen de veilige route en blijven stil. "Spanje is de enige grote vis die daar wel fel in is", zegt Pot.