Harde verwijten aan Halsema in debat over demonstratie op Dam

VVD, Forum voor Democratie, CDA en de Partij van de Ouderen zeiden in het spoeddebat in de Amsterdamse gemeenteraad dat ze achter het doel van de demonstratie staan, maar nemen het Halsema buitengewoon kwalijk dat ze niet ingreep toen bleek dat het voor de demonstranten niet mogelijk was om anderhalve meter afstand van elkaar te houden, omdat de opkomst te groot was.

"Ik ben ten volle verantwoordelijk en betreur het dat dit heeft kunnen gebeuren", zei Halsema. Ze begrijpt dat de raad er vragen over heeft, maar bestrijdt dat ze toen de Dam eenmaal vol stond, anders had kunnen handelen.

VVD-woordvoerder Poot sprak van geblunder, omdat het niet ingrijpen het draagvlak voor de coronamaatregelen zou hebben ondermijnd. Als "klap op de vuurpijl" kwam daar nog bij dat Halsema zelf zonder mondkapje op de Dam verscheen.

De andere drie partijen sloten zich daarbij aan. Ook verwijten ze Halsema dat de opkomst verkeerd is ingeschat. Er was op 250 tot 350 deelnemers gerekend, uiteindelijk zijn het er meer dan 5.000 geweest, mogelijk 14.000.

De oppositie diende een motie van wantrouwen in, maar die zal het hoogstwaarschijnlijk niet halen, omdat de coalitie van GroenLinks, D66, PvdA en SP achter Halsema blijft staan.

Slecht toegang tot Insta en Snapchat

Halsema zei aan het begin van het debat dat de tv-beelden van die dag van ongeveer 18.00 uur "pijnlijk" waren voor ieder die bij de corona-uitbraak en -bestrijding betrokken is geweest: coronapatiënten, nabestaanden, zorgpersoneel, ondernemers die het hoofd boven water moesten houden, politieagenten en andere handhavers.

Ze verdedigde zich door uit te leggen hoe het proces van informatievoorziening is verlopen. Dat is niet om de verantwoordelijkheid te ontlopen, zei ze, maar omdat het voor de waarheidsvinding belangrijk is om te weten hoe de besluitvorming tot stand is gekomen.

'Geoliede samenwerking'

Amsterdam telt gemiddeld vier demonstraties per dag, zei ze. De voorbereiding daarvan is een "geoliede" samenwerking tussen politie, justitie en het bestuur. Die inschattingen kloppen bijna altijd, zei ze. "Het is uitzonderlijk dat er nu een grote inschattingsfout is gemaakt. Ik draag daar de verantwoordelijkheid voor."

De fout werd veroorzaakt door onderschatting van de emoties die de dood van George Floyd hier heeft losgemaakt. Dat komt volgens haar mede doordat de politie slecht toegang heeft tot sociale media als Instagram en Snapchat, die veelal door jongeren worden gebruikt.

Versoepeling lockdown

Daar kwam nog bij dat die Tweede Pinksterdag de lockdownmaatregelen net waren versoepeld. Dat leidde tot drukte in het centrum van Amsterdam. Nadat de demonstratie al was begonnen, werd de toeloop onverwacht groot.

Het verwijt dat ze zelf geen mondkapje droeg, vindt ze niet terecht. Ze nam niet deel aan de demonstratie, zei ze, maar bleef aan de rand staan. Omdat ze zich aan de anderhalvemetermaatregel hield, was een mondkapje niet nodig.

Rechts Nederland

Met name de VVD en Forum wonden zich op over de appjes die Halsema die middag en avond naar minister Grapperhaus van Justitie stuurde.

Halsema wilde dat Grapperhaus openlijk zou zeggen dat hij het besluit om niet in te grijpen steunde. "In stormen moeten we soms pal staan", appte ze. "En ik begrijp goed dat rechts Nederland een gouden kans ziet."

Dat laatste viel ook verkeerd bij het CDA. Op aandringen van CDA-woordvoerder Boomsma zei Halsema: "Ik wil die woorden best terugnemen. Het was een verhit gesprek, ik had gehoopt samen met de minister op te trekken, zoals we dat de drie maanden ook hadden gedaan." Excuses aanbieden, zoals Forum-woordvoerder Nanninga eiste, deed zij niet.

Twee onderzoeken

De burgemeester zei dat er twee onderzoeken worden ingesteld naar de gang van zaken: een van de Inspectie Justitie en Veiligheid naar de inwinning van informatie bij de politie over de te verwachten opkomst, en een van de burgemeesters van de veiligheidsregio's naar de besluitvorming in de justitiële driehoek onder leiding van Halsema.

Er zijn tot nu toe bij de GGD in Amsterdam nog geen coronagevallen bekend van mensen die besmet zijn geraakt tijdens het antiracismeprotest, maar de incubatietijd van maximaal 14 dagen is nog niet verstreken.

Enkele oppositiepartijen in de Amsterdamse raad vinden dat Halsema moet opstappen. 70 procent van de Amsterdammers vinden dat niet nodig, bleek gisteren uit een peiling van I&O Research.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.