Econoom kraakt kabinet: 'Laat de schatkist niet goed achter'

Gradus vindt dat er een fundamentele weeffout zat in het regeerakkoord van het kabinet. "Er wordt dit jaar voor ruim zes miljard aan lastenverlichting gegeven, maar daar staat op dit moment amper bezuinigingen tegenover. Die bezuinigingen zouden komen in 2026, 2027 en 2028, maar daar komen we niet aan toe. Het zoet is uitgedeeld, het zuur laat de minister van Financiën aan zijn opvolger."

Het zoet waar Gradus over spreekt zijn bijvoorbeeld het verlagen van de loon- en inkomstenbelasting, waar het allerlaagste tarief omlaag ging. Later zouden onder andere ambtenaren worden ontslagen en minder aan de EU gegeven. "Dat eerste heeft wel plaatsgevonden, maar dat was wel in belangrijke mate een kaasschaaf, terwijl het kabinet fundamenteel zou kijken hoe ze met minder ambtenaren konden werken. Dat is niet gebeurd", aldus de hoogleraar.

Hij vergelijkt het regeerakkoord met een pizza quattro stagioni. "Er zat van alles in, maar er zat totaal geen samenhang.” De voorjaarsnota noemt hij ‘één groot lijk’. “En dan hebben we het niet gehad over de onderwijskansenregeling (waar bezuinigt wordt op onderwijs voor kansarme jeugd, red.)", aldus de kritische hoogleraar.

Klarna-kabinet

ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis is het helemaal eens met Gradus. "Het is eigenlijk een Klarna-kabinet. Eerst kopen en ervan genieten en later ergens de rekening betalen." De minister van Financiën, VVD’er Eelco Heinen, heeft een zuinig imago, maar dat valt te bezien, vindt Grinwis: "Die zuinigheid met vlijt moest vooral in ’27 en ’28 komen en daar zijn we nog niet. Dat is een les voor een volgend kabinet: niet eerst het zoet uitdelen en dan het zuur, want zo bouw je het land niet af, zo breek je het af."

Grinwis vindt dat de politiek eerlijker moet zijn. Nederland heeft de ambitie om meer geld uit te geven aan Defensie en dat brengt gevolgen: "Je moet deels gaan kijken naar je uitgaven. Het eigen risico verlagen, zoals het kabinet deed, is dan niet zo slim", zegt hij. Maar alles uit uitgaven halen, is sowieso moeilijk, denkt hij: hij vindt dat er een veiligheidsbelasting moet komen. "Gratis bier bestaat niet. De rekening met betaald worden."