Filosoof Gabriël van den Brink: 'Gezin lijdt onder moderniteit'

Van den Brink noemt wat voorbeelden van die relativering: heteroseksualiteit is een keuze, een vader is niet echt nodig in de opvoeding, kinderen hebben geen grenzen nodig en een betaalde baan en zorgen voor kinderen gaat makkelijk samen.

Kritiek op het moderne gezin

Hij noemt het moderne gezin "een hogedrukketel". Het is moeilijk om een gezin draaiende te houden, ervoer hij zelf: "Je moet heel veel in huis hebben, want deze tijd stelt veel hogere eisen dan vroeger."

En niet alleen voor ouders is het zwaar, ook voor kinderen: "Vroeger werd er niet zo op je gelet, je moest je best doen op school en dat was het wel zo’n beetje." Nu worden prestaties van kinderen nauwkeurig gevolgd door school en ouders, zegt Van den Brink: "De druk is toegenomen en dat gaat niet altijd goed."

In zijn werk voor de politieacademie zag hij waar die druk – met name in achterstandswijken – toe kon leiden: schooluitval, agressie en drugsgebruik.

Het oude gezin wil Van den Brink niet romantiseren, maar het is volgens hem wel zo dat de modernisering van het gezinsleven het soort verzet oproept wat we nu zien op sociale media en in de politiek.

Terug naar vroeger?

Van den Brink zegt dat hij niet de eerste denker is die aandacht vraagt voor de nadelen van het moderne en liberale leven: "Amerikaanse neoconservatieven hebben hier al twintig jaar eerder over geklaagd. Ze zeiden: allemaal mooi en aardig die individuele vrijheid, maar degenen die niet zo kunnen leven, leiden eronder."

J.D. Vance, vicepresident van de Verenigde Staten, is hier een overtuigend voorbeeld van, zegt Van den Brink. Hij schreef een autobiografische bestseller over de schaduwzijde van de modernisering van de jaren 60. "Hij komt van onderop en heeft de nadelen van die individuele vrijheid zelf ervaren. Hij denkt bij zichzelf, en met hem een hele denktank: dit gaan we anders doen, we gaan terug naar vroeger."

Van den Brink is zelf niet van de school die terug naar vroeger wil. Maar hij is wel voor "matiging, voorzichtigheid en conservatisme". We moeten ons volgens hem niet te veel bemoeien met zaken in onze maatschappij die goed draaien: "Het is niet voor niks dat gezinnen en scholen het al duizend jaar goed hebben gedaan. Was dat allemaal verkeerd? De moderne wereld zegt van wel."

Een school die goed werkt, moet je daarom niet te veel controleren, volgens Van den Brink. Zelfontplooiing lijkt nu het belangrijkst in onze samenleving, maar dat is volgens Van den Brink niet juist: "Het begint met discipline, met oefenen, met volgen. Die volgorde wordt in de moderne wereld op zijn kop gezet."