Hoe moesten Nederlandse soldaten vrede brengen in Bosnië?

Het avontuur

"Het belangrijkste voor mij was het avontuur", vertelt soldaat eerste klasse Liesbeth Beukeboom. Ze is 19 jaar als ze zich opgeeft voor de missie naar Srebrenica. Ze is gestationeerd in Almelo, maar van het avontuur waar ze op hoopte bij defensie, is daar weinig sprake. "Er waren bezuinigingen, dus we gingen bijna niet op oefening." Als ze met een vriendin meegaat naar een informatiedag over Bosnië weet ze het zeker: daar wil ze ook heen. "Ze vertelden hoe de situatie daar was, wat defensie daar deed, en dat leek me heel gaaf." Als ze aan haar moeder vertelt dat ze wordt uitgezonden, is die minder blij. "Ja die vond het echt verschrikkelijk. Echt verschrikkelijk. Ik zou mijn kinderen nu ook niet laten gaan."

Johan de Jonge was twintig toen hij naar Srebrenica werd uitgezonden. Ook hij ging voor avontuur. "Je had in die tijd een serie op tv, Tour of Duty, en daar zag je militairen en die sprongen uit helikopters. Dat leek mij ook wel wat." Op tv ziet hij ook de journaals over de situatie in Bosnië, het is dan al een paar oorlog in het land. Als Johan in Srebrenica aankomt, is de situatie nog erger dan hij op tv zag. "Het was ontzettend grauw, de omgeving was grauw, de mensen waren grauw en ze keken leeg uit hun ogen. Beter kan ik het niet beschrijven, het was gewoon ontzettend grauw, uitzichtloos."

Vrede

De soldaten zijn in Srebrenica om de 'safe area', zoals het gebied in 1993 door de VN is bestempeld, te handhaven. Ze moeten aanvallen van de Bosnische Serven, die het gebied omsingelen, afwenden, om zo de bevolking in het gebied veilig te houden. In Srebrenica wonen dan 40.000 vluchtelingen. In het begin van de missie zijn er ongeveer 600 Dutchbat-soldaten. De Dutchbatters en de vluchtelingen zitten in hetzelfde schuitje: in het dal, omringd door vijandige troepen. De VN is dan wel onpartijdig, maar ze voelen toch een bepaalde solidariteit met de lokale bevolking. "Ja, onze taak was niet beschermen, maar zo voelde het toch wel", vertelt Johan.

Vanaf april 1995 wordt de situatie in Srebrenica voor de vluchtelingen en de militairen steeds nijpender. De Bosnische Serven houden voedselkonvooien tegen, waardoor de militairen op noodrantsoenen leven. "Die waren heel vies", vertelt Liesbeth. "Vooral de Franse. Een witte drap, waar één wortel en drie doperwten in dreven. En dat at je dan drie weken lang, drie keer per dag." Ook post komt niet meer binnen, waardoor de soldaten bijna geen contact meer kunnen hebben met thuis. "We werden echt verzwakt." En in juli 1995 beginnen de beschietingen. "We zaten als ratten in de val."

'Er was daar helemaal geen fucking vrede'

Op 8 juli 1995 wordt een van de observatieposten van Dutchbat, OP Foxtrot aangevallen. De bemanning besluit terug te trekken, richting de compound, en geven de observatiepost over aan de Bosnisch-Servische soldaten. Maar als de Bosnische moslims zien dat de Dutchbatters zich terugtrekken, raken ze in paniek. In een poging de soldaten tegen te houden, gooit iemand een granaat.

"Het was een wanhoopsdaad, dat begrijp ik nu", zegt Liesbeth. Raviv van Renssen, die op de pantserwagen staat, wordt geraakt door de granaat. Hij wordt zo snel mogelijk afgevoerd, maar hij kan niet meer worden gered. Hij sterft die avond op de compound van Dutchbat. De soldaten waren al verzwakt, maar door deze klap zijn ze boos en verdrietig. Juist omdat hij door een Bosnische Moslim werd vermoord. Liesbeth: "En dan zeggen ze: 'hij is gestorven voor de vrede'. Er was daar helemaal geen fucking vrede."

De Val van Srebrenica

Vandaag kun je aflevering drie van de podcast De Val van Srebrenica luisteren. Hier of via de bekende podcastkanalen.