Hoe paardenmeisje Schippers de machtigste vrouw van Nederland werd

Dit is een verhaal over een paardenmeisje met dressuur ambities. Over een studente die blootvoets in batik-kleding rondloopt en een jaar in India studeert. Een jonge vrouw die vrijwilliger is voor Vluchtelingenwerk. Dit is het verhaal van Edith Ingeborg Schippers van de VVD.

Als student is ze al een vrouw van niet lullen, maar poetsen. Het paardenmeisje in haar wil een paardenschedel op haar kamer. Maar waar vind je die dingen? Ze regelt het zelf wel.

Ze haalt een paardenhoofd bij een slachterij en kookt het uit in de gemeenschappelijke keuken. Het hele studentenhuis stinkt. Maar Edith heeft de buit binnen: de schedel prijkt op haar studentenkamertje in Leiden. De schedel staat tegenwoordig op haar werkkamer.

Volksgezondheid

Zoiets regelen is Edith ten voeten uit. Ze is resultaatgericht en niet bang voor vuile handen. Dat zijn handige eigenschappen in Den Haag. Haar sollicitatie bij de VVD 1993 is dan ook het begin van een succesverhaal. Eigenlijk wil ze aan de slag met internationale zaken, maar Erica Terpstra zegt haar: ‘In de politiek moet je flexibel zijn. We hebben iemand nodig op Volksgezondheid.’ Schippers kan aan de slag.

Het is een gouden greep. Schippers bijt zich vast in de zorg, als beleidsmedewerker bij de liberalen. Ze laat niet meer los. Ook niet als ze in 2003 de Kamer in komt. Ze levert, ze is duidelijk, ze wordt gewaardeerd en ze wordt belangrijk.

In no-time is ze zelfs de ‘Chief Whip’ van de VVD, een belangrijke functie. Ze is de dame die alles in het gareel houdt. Ze organiseert, regisseert en zorgt dat alle neuzen dezelfde kant op staan. En dat is knap. Want de partij is op dat moment een puinhoop met een muitende Rita Verdonk als grootste probleem.

Rita Verdonk

Rita Verdonk heeft in 2006, kort na haar strijd met Rutte om het partijleiderschap, meer dan 620.000 voorkeursstemmen verzameld. Dat zijn er meer dan haar kersverse partijleider. Als Verdonk iets niet zint aarzelt ze niet om te verwijzen naar dit mandaat.

Aan de keukentafel van Ton Elias smeedden Rutte, Elias en Schippers een marsplan. Nog twee uitglijders van Rita en ze moet de fractie uit. De hele exit-strategie wordt uitgetekend. Verdonk blijft muiten en het plan treedt in werking.

Schippers serveert haar af op bevel van Rutte. Per SMS stelt ze van kort tevoren de fractieleden op de hoogte. ‘Verdonk gaat er uit en we rekenen op jullie steun.’ Inmiddels is duidelijk; als Edith iets wil, dan gebeurt het.

De rust keert terug. Het onversneden VVD geluid wordt hervonden. Het vervolg is bekend. VVD verkiezingsoverwinningen, Rutte wordt premier en Schippers wordt minister. Op zorg natuurlijk. Haar missie is, in haar eigen woorden, “de groei zoals we die hebben in de gezondheidszorg” te bestrijden.

Marktwerking in de Zorg

Ze gaat voortvarend te werk. Vrije prijzen worden regel in de zorg, ziekenhuizen en verzekeraars mogen winst uitkeren en in kleine kroegen komt de asbak terug op tafel. Schippers als minister is een succesverhaal. Maar bijna gaat het mis. Bij het gedwongen huwelijk VVD-PvdA in 2012 krijgt de minister van Volksgezondheid het grootste liberale pijnpunt toegespeeld. De inkomensafhankelijke zorgpremie.

Er ontstaat een explosieve situatie. De liberalen moeten niets hebben van deze socialisten-maatregel. Een politieke orkaan raast over de VVD. De VVD moet de PvdA tegemoet komen in het ‘nivelleringsfeestje,’ de Tweedekamer-fractie stemt met tegenzin in maar de oude garde in de senaat weigert.

Kut of superkut

Ook de minister is niet blij met het voorstel. Als Schippers de plannen ziet is haar reactie: “Ik kan kiezen tussen kut en superkut.” Bijna weigert ze zelfs de baan aan te nemen. Maar door muitende VVD’ers gaat het hele plan van tafel. Edith kan door met haar missie: de kosten beteugelen. Daarvoor moet volgens haar ook de vrije artsenkeuze aan banden. Maar dat plan wordt in dezelfde Eerste Kamer getorpedeerd door drie dissidente PvdA senatoren.

Bij de stemming heeft ze het gezicht van een oorwurm, het sluitstuk van haar begroting gaat niet door. Ze is woest! “Ik ben er helemaal klaar mee”, schreeuwt ze ziedend binnenskamers. Die nacht is het crisis in het Torentje. Rampspoed dreigt voor Rutte. Schippers is namelijk van levensbelang voor de premier, als zij er de brui aan geeft is het voorbij met z’n kabinet.

De ideoloog

Want Edith Schippers is de partijideoloog. Ze is een liberaal in hart en nieren. Binnengekomen als beleidsmedewerker in de Bolkestein-fractie. En die idealen verloochent ze niet. De Schoo-lezing van Elsevier is daar een mooi voorbeeld van: “Frits Bolkestein zei het al precies 25 jaar geleden: Alle culturen zijn helemaal niet gelijkwaardig. En ik zeg het hem na. De onze is een stuk beter dan alle andere die ik ken.”

Als vrouw met het ware VVD-geluid moet ze Rutte stutten in het liberalisme. De premier is de pragmaticus, Schippers zijn geweten. Die vrije-artsenkeuze-nacht is het billenknijpen, maar Schippers stapt niet op, tot grote opluchting van de premier.

Ze zit de rit uit en haar ministerie geeft 12 miljard minder uit dan gepland. Missie geslaagd. Ze krijgt de prestigieuze baan van informateur. Ze beseft dat haar opdracht moeilijk, zo niet kansloos, is, maar ze doet wat ze kan.

Een positief tegenvallend resultaat

Het resultaat van deze pogingen met Groenlinks, CDA en D’66 en de Christenunie valt misschien tegen, maar het eindoordeel is positief. Ze krijgt zelfs een cadeautje van de Kamer voor haar harde werk. Een prent van een vrouw in de Stadhouderskamer. Al is er zeker kritiek: ze is te weinig sturend op inhoud, te procedureel, te vrijblijvend en staat te dicht bij Rutte.

Het is het slotstuk van 24 jaar Den Haag. De grote vraag is nu of en waar we haar nog terug gaan zien.

Over dit onderwerp sprak Peter Kee met Ton Elias bij De Nieuws BV.