Opinie & Commentaar
AVROTROS

Een zeer bijzondere vrouw

foto: ANPfoto: ANP
  1. Nieuwschevron right
  2. Een zeer bijzondere vrouw

Je hebt sportmensen en je hebt bijzondere sportmensen. Met nadruk op het begrip 'bijzonder', welteverstaan. Paulien van Deutekom behoorde bij de laatste categorie en dat wist ze niet. Sociaal gedrag, anderen helpen, 'een bakkie doen' met een journalist die 'er maar alleen bij zat', een goed woord voor wie dan ook... Niets was haar vreemd.

Als relatief jonge mensen overlijden wordt er vaak een tableau aan mooie woorden uitgerold; de overledene wordt geroemd, over de bol geaaid, geëerd om allerlei menselijke eigenschappen die eigenlijk heel normaal zijn, maar sommigen hebben nu eenmaal alle eigenschappen om een aardig mens te zijn en verrek als het niet waar is: zij, Paulien, had dat hele kaartenhuis van positieve geluiden zonder enige moeite voor ons neergezet.

Een verdomd goed mens

Ja, ze kon aardig schaatsen, ja, ze werd (tien jaar geleden nog maar) wereldkampioene allround, ja, ze kwam in een diep zwart gat uit na het behalen van die titel, ja, ze werd ineens een bekende sporter die overtraind raakte en ja, de sportwereld zag haar met lede ogen vertrekken in 2012: het behalen van topprestaties ging gewoon niet meer.

Diezelfde sportwereld heeft de afgelopen dagen met natte ogen haar overlijden tot zich genomen. Ik zat al in een week met wegvallende mensen rond me, maar háár overlijden deed het: kom maar op met die tranen. Laat maar lopen.

Waarom? Omdat ze zo’n verdomd goed mens was; zo leuk, zo geïnteresseerd in anderen, zo sociaal in woord en daad. En ze leefde met een soort van acceptabele nonchalance. Natuurlijk was ze zo, ze was immers Paulien. Een vedette? Verre van dat. Nooit geweest, dat paste immers niet in haar leven. In dat harde en soms zo vreemde schaatswereldje was ze een baken van weldoordachte rust en overleg en vooral natuurlijke zachtheid, terwijl ze het soms zelf ook niet meer wist: hoe kon ze, na het behalen van haar wereldtitel in Berlijn, weer op niveau gaan sporten? Ze probeerde het, vond geen antwoorden en nam uiteindelijk vroeg en snel afscheid van die sport.

Ze studeerde verder, kreeg een goede, zeer belangrijke baan en hoorde ineens de bel voor de laatste ronde. Ja, onaangekondigd. Hoe wreed en oneerlijk kan het leven zijn. Een jonge moeder die ook haar laatste gevecht aanging omdat zulks in haar genen zat: ze wilde er gaarne voor vechten, maar ze wist ook dat ze hier never nooit kon winnen. Met de allerbeste wil van de wereld zou ik geen matige of slechte eigenschap die mij ooit opviel in ons samenzijn als sporter-journalist, kunnen noemen. Ze waren er niet, zo simpel was het.

Kinderboek

Ik deel gaarne met u twee momenten in ons gezamenlijke bestaan. Collega schaatser Beorn Nijenhuis gaf in het restaurant van de Jaap Edenbaan in Amsterdam, een persconferentie waar hij zijn kinderboek De jongen die met dieren schaatste presenteerde. In de zaal een nogal gemêleerd gezelschap. Familie, studiegenoten, uitgeversvolk en als werkelijk enige van de schaatswereld waarin Beorn zich jarenlang opgehouden had, zat daar, op een stoeltje naast me, Paulien van Deutekom.

In haar razend drukke bestaan van moeder, echtgenote, werker in de (Amsterdamse) sportzorg, kon ze hier niet wegblijven. Vond ze. En dus was ze langs gekomen om een der meest excentrieke sportmensen die ons koninkrijk ooit voortgebracht heeft, te feliciteren met zijn eerste boekje. En ze zei erbij: "Jij, Beorn, gaat vast wel heel bijzondere wetenschappelijke boeken voor ons schrijven. Wij zullen ze niet snappen, maar jij wel: dat maakt je zo leuk. Gefeliciteerd."

Nijenhuis kreeg twee warme kussen op de wang en wist niet wat hij moest zeggen. Dit was zijn trainingsmaatje van jaren, het was een gure winteravond in Amsterdam en ze stond hier toch maar. Anderen hadden allemaal afgezegd; zelfs hoofdgast Erben had het niet gehaald, Paulien dus wel.

Koninginnedag

De tweede maal was op een warme, vrolijke Koninginnedag in Amsterdam. Een groot aantal BN-ers had zich bij het Amsterdamse Amstelhotel ingescheept voor de jaarlijkse Jan Driessen-vaartocht-waar-ons-ons-kent en waar men geaccepteerd gulzig en in oranje gekleed onder kampioenen, grote monden, captains of industry en landelijke beroemdheden oranje lol maakte.

Ja, er waren dat jaar veel schaatsers aan boord; mensen van enige statuur, kampioenen ook, helden van het volk. Op enig moment voeren we traag onder een brug door: aan de wal stonden, zaten en dansten vele vaderlanders die zwaaiden naar de passerende boten met opgewekt volk en dat volk ook herkenden: ha, kijk, daar staat Mark Rutte. Hallo Rintje, kijk daar is Erica... Is dat niet Yvonne? Goud hè?

Ons schip lag even stil en vanaf het achterdek keek ik naar de wallekant. Geheel rustig, met de benen over de kademuur zat daar Paulien van Deutekom met haar partner. In de gracht voer bekend en beroemd Nederland, in volle glorie. Als je hier uitgenodigd werd (hallo Humberto, wie is die zingende idioot van de VVD ook al weer en hoe heet dat mooie Tweede Kamerlid toch? Kijk, daar danst Erben en is dat Sven niet?), aan de kant zat Paulien.

Dat beeld van die topsportvrouw die dus niet uitgenodigd was, omdat ze nog niet hoog genoeg in de rang van de BN-ers was en die dus gewoon, lekker met haar partner daar zat te kijken wat er in de gracht langskwam, is de afgelopen dagen veelvuldig langs gekomen bij me.

'Hé jongens, daar zit Paulien'

Ze viel weg in het volk aan de kant van de gracht. Een eenvoudig zitje aan de wallekant was haar plaats in deze wereld. Ik kan raden wat ze gedacht heeft toen ze ook een deel van haar eigen wereld langs zag varen: ploeggenoten dus. Vanaf de kant zwaaide ze, sommigen vanaf de boot zwaaiden terug: "Hé jongens, daar zit Paulien. Hoi Paulien, met wie zit ze daar nou?"

Het was eigenlijk een ijzingwekkend moment, maar dat werd aan boord snel weggedronken. Paulien verdween in de massa. Zo vierde zij haar Koninginnedag.

Met het allerdiepste respect denk ik terug aan een heel lieve vrouw die ons allen wéér heeft laten doorvaren. Kon ze nog maar in onze nabijheid zijn. Die intens lieve, sociale, rustige vrouw die ooit de sportwereld en ook zichzelf verbaasde door de allerbeste van de wereld te worden op schaatsen. En die daar wel trots op was, maar er was nog zo heel veel meer in de wereld te doen. Een gezin, een goede baan, plezier, zorgen, toekomst.

Wat een onrecht...

Rust zacht, lieve Paulien.

Over Mart Smeets

Mart Smeets is radio- en televisiepresentator, journalist en sportcommentator. Iedere zaterdag beschouwt hij voor EenVandaag gebeurtenissen en verhalen uit de sportweek, en zaken die daar aan verwant zijn.

Ster advertentie
Ster advertentie