Kastje kijken tijdens de tour

Aanbiedingen om nog in beeld iets met de Tour te doen heb ik tot op de dag van schrijven (25 juli) kunnen afzeggen. Vaak gedecideerd, soms met heel lichte twijfel, maar wel altijd eindigend met het ferm uitgesproken: "Neen, dank u zeer, ik prefereer buiten beeld te blijven." Op de dan steeds terugkerende vraag 'waarom?' zei ik, naar waarheid, 'omdat ik er geen zin in heb', waarna vaak een beklemmende stilte viel. O. Een redacteur vroeg me: "Vindt u het dan niet leuk om in beeld te verschijnen?” en ik antwoordde: "Klopt, daar gaat het me om."

Met en zonder plezier

Heb ik met plezier gekeken? Soms wel en soms niet. Ik begreep heel goed de bijna idioot aandoende vrije val van de VRT-kijkcijfers in het begin van de Tour. Zelfs met de gele trui rond de stevige schouders van Greg van Avermaet. Zelfs met de Belgen uitgespeeld in de voetbal WK, was een 33% val echter wel heel erg groot. De Vlaamse collega’s Huyberechts en Praet van Het Nieuwsblad hielden het op: "De grote warmte en de saaie inhoud van de koers."

De wurggreep van de firma Sky duurde twee en een halve week en pakte funest uit voor vele objectieve kijkers. En ja, zo een ben ik er. Het maakt me niets uit wie er wint, als ik maar een mooie koers zie en als ik professionals aan het werk zie en hoor. Dat was niet steeds het geval, de eerlijkheid gebiedt me dat te stellen, zonder dat ik zulks nader definieer en met namen begin te werken. Dat hoort in mijn situatie niet, vind ik.

En als U daar dan ook weer de vraag 'waarom dan?' voor over hebt, luidt mijn antwoord: "Omdat ik dat vind... Ik ga niet als een bijna seniele oudoom over de daden van mijn neefjes en nichtjes praten. Ik hoor hen aan en heb er mijn gedachten over, maar neem tevens het recht me daar niet in het openbaar over te hoeven verantwoorden."

Een prachtig plaatje

In kleine, vooral privékring wordt er bij ons weleens wat over gezegd, maar zelden met scherpe uithalen. Zo vind ik dat Dione de Graaff bij de NOS een prachtig plaatje maakt en een goede rol in de avond speelt en soms bijster gevat reageerde en dat Bart Nolles bij RTL 7 een moeilijke taak (hij werd letterlijk voor de leeuwen gegooid) heel stabiel invulde.

De beste Tour-avond-uitzending was het vier-mannen-gesprek: Wuyts, De Cauwer, Thijssie en Carl bij de VRT. Prachtige televisie; evenwichtig, flink uitgediept en de tijd genomen om stevige meningen te poneren zonder dat er filmpjes of quizjes en rebusjes aan te pas moesten komen.

Wat me ook opviel? De blijkbaar ineens duidelijke interesse in het toiletteren op en naast de fiets. Dat hoofdstuk dacht ik in 2003 toch definitief afgesloten te hebben met een uitleg toen, maar nieuwe generaties aan kijkers en medelevers vragen daarover door: hoe gaat dat dan en dat gebeurt dan met vaak het noemen van de werkwoorden: pissen, zeiken, kakken, schijten, piesen en poepen.

Het zeiken- en kakkensyndroom

Ere wie ere toekomst: Michael Boogerd, bij RTL 7, bleef geheel overeind door constant en consequent over 'plassen' te praten, zoals het hem toch door zijn ouders ooit was geleerd. Andere gasten aan die tafel, vooral de stoere binkjes en eenmalige passanten begroeven zich in het zeiken- en kakkensyndroom: geforceerd en onnodig. En ja, eigenlijk behoorlijk stuitend, maar choqueren hoort tegenwoordig bij het bezetten van een stoeltje in een talkshow en dat kan, blijkbaar, makkelijk met deze werkwoorden.

In alle jaren dat ik me met de Tour (en überhaupt televisie) bezig heb gehouden, gebeurde dat niet en nooit. Ik herhaal: het gebeurde niet en nooit. Ja, dat is waar: andere tijden, andere moraal, andere manieren, andere mensen, andere taal. Net zoals renners van dertig jaar geleden voor de camera nooit spraken over een 'kutetappe' of dat ze 'zwaar klote' gereden hadden of zich ineens 'zwaar naar de kloten voelden'. Zelfs de nieuwe nationale chou-chou, Tom Dumoulin, liet van tijd tot tijd de k&k-woorden in een plopkap vallen.

Gasten aan de RTL-tafel hadden (opmerkelijk) ook meer aandrang tot overacting in de sanitaire werkwoorden dan aan andere tafels, net zoals hun correspondent ter plekke zijn woordkeus liet doorklinken. Opmerkelijk en slechts a sign of the times en niets meer dan dat. So be it, denk ik dan maar, maar ik wilde het wel even genoemd hebben en niet 'ff genoemd hebben'.

Ja, ik zag prachtig camerawerk van de Fransen en ja, ik dommelde ook nog weleens weg tijdens marathon-uitzendingen. Dan miste ik de kilometers 67 tot en met 82 en dat was helemaal niet erg, want er was letterlijk niets anders gebeurd dan dat het ietsjes later was geworden. En die 'powernapjes', ik geef het toe, ook tamelijke moderniteiten, kunnen soms heel prettig zijn. De Tour van dit jaar had, helaas, te veel van dat soort momenten.

Kijkcijfers

Dat brengt me terug bij de kijkcijfers, de gammele bootjes waar omroepdirecteuren en andere kleine sub-baasjes in varen. Ik had de NOS, RTL 7, Eurosport en de VRT onder de knop en ik maakte soms een uitstapje naar de Britten via mijn tablet. Zonder welke waardeoordelen dan ook van mijn kant geef ik u de koele cijfers in een willekeurige Tour-week. Ik verkreeg de cijfers van de afdelingen Kijkcijfers in Nederland en België.

Wat ik een mooi signaal vond? Dat er bijna anderhalf miljoen mensen naar het laatste uur van de korte Pyreneeën-rit via de NOS wensten te kijken. De keuze voor de wielersport op die tropische middag in juli won en dat verdiende die etappe en de renners ook.

De kwebbel houden

En voorts ben ik van mening dat stilte ook een geluid is en dat sommigen in deze wielersport daar weleens moeite mee hebben. Waarmee? Met zwijgen, met niets zeggen of met de kwebbel te houden. Soms zijn beelden veelzeggend, soms zelfs alleszeggend. Dan voldoet het de mond te houden. De kijker is daarmee gediend, de uitzending ook. Dit is slechts mijn mening, zo heb ik het ooit geleerd van wijze mediamensen en meer niet.

Weet U wat ik in het verleden zo fijn vond als 'we' in Parijs aangekomen waren en de Tour voorbij was? Dat ik vier dagen later naar San Sebastian mocht afreizen voor de Clásica aldaar. Bent u ooit daar op vrijdagavond bij Kokotxta gaan eten? Ooit daar in het Maria Christina geslapen? Ooit zaterdagochtendkoffie in het oude stadsdeel staan drinken tussen de Basken? Moet U eens doen. Parijs is dan ineens heel, heel ver.

PS. Zolang ik nog beelden kan zien waarop Alaphilippe en Yates elkaar, in volle klim, nog even op de schouders komen kloppen vanwege een voorval van een dag eerder, is er niets mis met deze mannen die wij ooit 'slaven van de weg' hebben genoemd.

PS. PS. Trouw-journalist Kick Hommes is met afstand de beste doorbraak-wielerjournalist van deze Tour. Leuke, speelse bijdrages die er werkelijk toe deden. Gefeliciteerd!

PS. PS. PS. De afdaling van de Col d'Aubisque van gisteren graag als verplichte kost voor iedere sportliefhebber driemaal herhalen op de nationale televisie. Om aan te tonen dat deze mannen ware krachtpatsers zijn en blijven. In zijn geheel graag, inclusief het motormoment van Tom Dumoulin.

Over Mart Smeets

Mart Smeets is radio- en televisiepresentator, journalist en sportcommentator. Iedere zaterdag beschouwt hij voor EenVandaag gebeurtenissen en verhalen uit de sportweek, en zaken die daar aan verwant zijn.