Blijf van de ouders van Tristan af

Ik zeg ‘had’, want Tristan vermoordde zichzelf voordat de politie hem kon overmeesteren. Alles wat met Tristan te maken heeft is verleden tijd – hij kan niet meer ter verantwoording geroepen worden voor zijn daden, hij kan geen uitleg meer geven over zijn motieven, noch kan hij ooit proberen het leed van de nabestaanden te verzachten. Tristan is dood, verleden tijd. Een levende misdadiger is vooral een misdadiger, die voor zijn daden moet boeten. Een dode misdadiger is vooral een dode die met rust gelaten dient te worden.

Tristan mag verleden tijd zijn, voor de slachtoffers en hun nabestaanden is hij zeker nog niet voltooid verleden tijd. Ze zijn boos op de politie omdat die Tristan een wapenvergunning gaf. Maar ook op Tristans ouders die in hadden kunnen grijpen, maar om de een of andere reden besloten hun zoon ‘te laten lopen’. Sommigen suggereren dat Tristans vader bang was zijn eigen wapenvergunning te verliezen als de geestelijke conditie van zijn zoon bekend zou worden. Menselijk. Allemaal zo menselijk.

Hoe de zaak ook juridisch zal aflopen – de meeste experts geven de klagers uiterst weinig kans – de morele vraag is veel interessanter. In hoeverre zijn ouders verantwoordelijk voor het gedrag van hun volwassenen kinderen? Tot hun 18e verjaardag sowieso, in sommige gevallen nog iets langer. Maar niet tot in het oneindige. Kinderen worden volwassen, gaan op zichzelf wonen, vormen een eigen gezin, bouwen een zelfstandig leven op. Ouders kunnen hen nog met raad en daad bijstaan, maar alleen in hoeverre de kinderen dat appreciëren en toelaten.

Kan je van ouders verlangen dat ze hun kind aangeven bij verdenking van mogelijk onheil? Ja, zegt de kille logica: je moet alles doen om onheil voor de maatschappij te voorkomen, zelfs als dat betekent dat je je eigen vlees en bloed moet aangeven. Nee, kreunt het bloed, dat kruipt waar het niet gaan kan. Liefde maakt blind, en de liefde van ouders maakt hen maar al te vaak blind voor de donkere kant van kinderen. Menselijk. Allemaal zo menselijk.

We zijn van elkaar. Ik heb het vaker gezegd. Niemand behoort zichzelf toe: wij zijn met elkaar verweven in een onzichtbaar web van relaties, in heden en verleden, gericht op de toekomst. ‘Ben ik soms mijn broeders hoeder?’ vroeg Kaïn retorisch aan God, toen hij zijn broer Abel had vermoord. Het religieuze antwoord is ‘ja’, natuurlijk hebben wij de plicht op elkaar te letten. We leven en sterven voor elkaar, ons gezin, onze familie, onze stad, ons land, ons volk, ons geloof, onze geaardheid.

We zijn van elkaar, maar niet in het oneindige. Wie verantwoordelijkheid voor de ander neemt, wie zijn naaste waarlijk liefheeft, laat maar al te vaak genade voor recht gaan, vrijheid voor controle, vertrouwen voor wantrouwen. Alleen wie kans krijgt, soms tegen beter weten, kan geacht worden te groeien in vrijheid en verantwoordelijkheid. Tristans ouders zouden er alles voor over hebben alsnog hun fout van jaren geleden te kunnen herstellen. Dan hadden ze hun zoon nog gehad. Dan zouden de doden niet gestorven zijn, en de gewonden niet verwond.

Hun kind is hen afgenomen, door het kind zelf en de waanzin in zijn hoofd. Zij moeten met dit verlies leven, en met de schande, en met de schaamte, een straf vele malen hoger dan welke wereldlijke rechter ook kan opleggen. Laat de doden rusten, en hun ouders ook.

Frank G. Bosman is cultuurtheoloog en commentator bij 'Dit is de Dag'