Het verschil tussen geel en donkerrood

Te laat zijn, verkeerd getimed hebben, zelf niet de juiste eigenschappen hebben om een actie voldoende en zonder gevaar voor welke tegenstander dan ook uit te voeren: het kan allemaal.

Verwrongen opererende Feyenoorders

Het is ons allen en overal overkomen: de persoonlijke fout heet zoiets in de basketbalsport en dat geeft ook wel weer waarom het gaat: je bent te laat, je slaat je tegenstander die wil schieten op de arm, je loopt bij een voetbalwedstrijd je tegenstander pardoes van de sokken, je trekt een tegenstander bij waterpolo net te opzichtig onder water: FOUT. Een bestrafte fout maken betekent balverlies, leerde ik vroeger al. En als je de bal niet hebt, kan je niet scoren, werd er dan bij gezegd.

Stel je voetbalt in het Feyenoord stadion op een regenachtige donderdagavond. De Rotterdamse ploeg heeft AZ als tegenstander en die jongere gasten spelen net iets beter dan de wat verwrongen opererende Feyenoorders, die al weken een veredeld soort prutsvoetbal spelen, maar nog steeds in de nationale competitie niet verloren hebben.

Hij torpedeert

AZ staat voor; terecht gezien de verhoudingen binnen het veld, met die aantekening dat de Rotterdammers grote kansen laten liggen, hetgeen bij menigeen in dat fraaie shirt van Feyenoord, gaat irriteren.

Steven Berghuis, een Feyenoorder die soms en door sommigen een uitstekende voetballer wordt genoemd, mist ergens een actie op het middenveld en zet een corrigerende reactie in. Hij torpedeert (een ander woord kan ik niet bedenken) zijn tegenstander Teun Koopmeiners (wat een goede speler is dat!) van achteren en en als de actie voorbij is, ligt de AZ-speler even pijn aan zijn onderstel te hebben en toont het televisiebeeld een min of meer geschrokken gelaat van Berghuis, die, uit de krochten van zijn gevoel, ineens bedenkt dat als hij nu even helpt om Koopmeiners weer in de benen te krijgen, de snoeigemene fout wellicht iets milder beoordeeld zal worden door scheidsrechter Jochem Kamphuis.

Schietgebedje

De AZ-speler kermt nog even, maar kan verder spelen. De Feyenoord-speler staat erbij met een koorknaapjestrek op zijn gelaat. Wat moet hij? Wachten op wat de scheids doet.

Kamphuis heeft een handvol seconden voordat hij optreedt. Hij trekt een kaart, een gele en toont die aan Berghuis. In het stadion slaan veertigduizend Rotterdammers een schietgebedje: dank U Heer dat U Kamphuis, deze ingeving meegaf.

0-3

Geel dus. Geel, een verkapte waarschuwing voordat er een draconische straf kan volgen. Berghuis, nu met een gelaten, bijna zuinig en ook wel schuldbewust bekkie, draait zich om.

Hij bedenkt zich (hoop ik) dat hij los mag blijven lopen, hij mag doorspelen, AZ krijgt slechts een vrije trap. De plaats delict wordt door iedereen verlaten, het spel gaat door. Voetbal gaat door, Kamphuis fluit door. Het thuispubliek valt later in een droeve stilte en de wedstrijd eindigt in 0-3.

Waarom in hemelsnaam doet Berghuis wat hij doet?

Feyenoord heeft een troosteloze, zeer matige wedstrijd gespeeld en is eigenlijk weggetikt door AZ. Niemand van Feyenoord kan lachen in de Kuip; als geslagen honden lopen de spelers van het veld na een slecht uitgevoerd namaak bedank-rondje langs het hondstrouwe publiek. Berghuis klapt even mee. Ik kijk naar de tv en hoop dat hij zich de kolere schaamt; een ander woord kan ik niet vinden. Mafkees.

Er waren drie gedachten die later bij me opkwamen op donderdag. Waarom in hemelsnaam doet Berghuis wat hij doet? Is de frustratie zo groot dat hij blind en niets en niemand ontziend gewoon een tegenstander wegmaait door met twee benen diens onderstel weg te schoppen?

Tegen een stootje kunnen

Is die Berghuis wel helemaal ok, dat hij zoiets durft te doen? Heeft hij ze allemaal op een rijtje staan? Of roept hij dat hij verkeerd timede? Durft hij dat Mijn zolen. Maar toch ook twijfel. Te laat zijn is een vaak gebruikt excuus voor zulke sujetten na zulke acties. Waarom zie je dit soort overtredingen meer bij het voetbal dan bij andere sporten? Omdat voetbal een echte mannensport is en men daar maar tegen een stootje moet kunnen?

Of is het omdat andere sportmensen in andere sporten wellicht anders nadenken, anders handelen en in ieder geval meer doordacht te werk gaan, ook al maken ze fouten. Volgende vraag: was Berghuis de enige op het veld die op dat moment een fout maakte? Of kan je ook scheids Kamphuis een fout aanrekenen. Had hij niet meteen een donkerrode kaart moeten trekken?

'Slechts geel'

Waarom oordeelde de man met de fluit dat het 'slechts' geel was? Zag hij niet goed wat er gebeurde? Interpreteerde hij de aanslag niet zwaar genoeg? Wat gaf zijn gezichtsvermogen hem mee, hoe was zijn gevoel op dat moment? Zweefde er twijfel door zijn geest? Wist hij het even niet meer?

Of had hij medelijden met alles wat Rotterdam was en viel hem de actie van Berghuis op, die zijn tegenstander wilde helpen opstaan. Vertaalde Kamphuis die actie als een geste van mededogen? Als die van een barmhartige Samaritaan wellicht?

Ander feit: Kamphuis kon en mocht die gele kaart geven omdat hij de enige in het veld was die gerechtigd was zulks te doen. Een fout bestraffen tijdens een sportwedstrijd is immers een een actie van een individu: de een straft flink, de ander straft mild. Je probeert objectief te zijn, ook als scheids, maar bij de een ligt dat anders dan bij de ander.

Recidivist

Kamphuis was dus een milde straffer. En Berghuis gaf na afloop toe dat de scheids rood had kunnen geven. Niet lang geleden zei bondscoach Koeman dat Berghuis wel vaker overtredingen maakt, die niet in de (voetbal)sport thuishoren. Een recidivist dus.

Maar wacht, dan was er altijd nog de VAR, waar heus wel weer een weldenkende scheidsrechter-die-ook-een-VAR-dienst-moest-draaien voor in een klein wagentje zat toe te kijken. Ook de VAR vond het geen rood. Het diverse malen terugzien van die actie was ook voor dat individu slechts goed voor geel. Er werd niet opgetreden tegen de collega met de fluit; de KNVB-gelederen bleven gesloten.

Clubs die Be Fair heten

Basta en doorspelen. We zijn toch geen mietjes! Neen, dat zijn wij niet; lekker stoer en fair met elkaar omgaan op een sportveld is ons aller devies. Professionals en amateurs, zo doen we het liefst aan sport: fair. Mooi woord eigenlijk. Vroeger werden er sportclubs opgericht die Be Fair heetten. Er kan veel op een sportveld, maar iemand van achteren, moedwillig naar het zich liet aanzien, als gevolg van puur persoonlijke frustratie, een ander kapot schoppen moet zwaar bestraft worden.

De Madurodam-uitgave van een straf die Berghuis te zien kreeg, was buitengemeen onhandig en slecht gekozen door zowel de scheids als de VAR. Alhoewel mijn eerder gemaakte opmerking toch ook overeind blijft: de een fluit zus en de ander fluit zo. Een kwestie van interpreteren, nietwaar? Voetballers maken fouten, scheidsrechters maken fouten en VAR-specialisten maken fouten. De serie van fouten op donderdagavond in Rotterdam was echter vrij opmerkelijk.

Over Mart Smeets

Mart Smeets is radio- en televisiepresentator, journalist en sportcommentator. Iedere zaterdag beschouwt hij voor EenVandaag gebeurtenissen en verhalen uit de sportweek, en zaken die daar aan verwant zijn.