Haar eigen beslissing

Zoals alle grote sporters ter wereld ooit (weer dat woord) dat moment van stoppen voor de voeten geworpen hebben gekregen, gebeurde het afgelopen donderdag met de waarschijnlijk beste tennisspeelster ter wereld ooit.

Want dat is ze en zal ze blijven.

Sommige volgers van haar, kenners en journalisten, namen een flinke aanloop om het terugtreden van de Amerikaanse op te hangen aan haar kansloze nederlaag (6-3, 6-4) tegen de Japanse Naomi Osaka, die in de bijna eng strenge wedstrijd Williams aan de grond nagelde en haar geen enkele kans op zelfs maar één glimlach gaf.

Tweemaal schreeuwde Williams gefrustreerd uit 'Make a shot', maar voor de rest bleef haar gezicht een strak masker waar voor lange tijd niets vanaf te lezen was.

Voor wie het gemist heeft (en eigenlijk zeg ik: zulke sleutelwedstrijden in de mondiale sport mag een mens eigenlijk niet missen) het volgende: Osaka begon nerveus, had zelfs moeite de servicebal goed op te gooien en zonder enige opzienbarende slag was het 2-0 voor Williams.

Record

Vijftig minuten later zwaaide de 39-jarige vedette van de wereldsport naar het publiek dat ervoor was gaan staan: een standing O voor de vrouw die, volgens velen, min of meer geobsedeerd de titel in Australië najoeg en daarmee mede-wereldrecordhoudster Grand Slam titels zou kunnen worden. De houdster van die titel nu, de Australische Margaret Court, was niet in Melbourne. Diep kwetsende opmerkingen tegenover de sportieve homo- en lesbo-gemeenschap hebben haar tot paria op leeftijd gemaakt.

De vraag was dus: joeg Williams dat record na?

Zelf zei Williams bij voortduring dat zij zich niet herkende in dat beeld. Ja, ze speelde in Melbourne, maar dat record plakte niet in haar geest. Ze zocht juist de vrijheid van het lekker en misschien wel ontspannen kunnen tennissen in een van haar meest geliefde stadions voor haar trouwe, haar liefhebbende publiek.

Had ze immers niet met vrij simpel spel in twee achtereenvolgende partijen de aankomende vervanging voor een topplaats in de mondiale tenniswereld, de dames Sabalenka en Halep met quasi nonchalant gemak het hardcourt afgeveegd?

Ja.

Ze kon nog winnen op die typische Williams manier, die gestoeld is op hard meppen, licht intimideren en het puur overpoweren van haar opponenten. Zelfs de eveneens sterk gebouwde Sabalenka kon nergens bressen schieten in de verdediging van de Amerikaanse en Halep speelde een dooie-mus wedstrijd, bijna angstig en vol fouten.

Tegen je idool

Dat zou Osaka niet overkomen, wisten de kenners. De Japanse, die in Amerika woont en leeft, is een slag apart. Na die krankzinnige wedstrijd in New York 2018 waarin Williams overliep en een verbale oorlog tegen de stoelscheidsechter begon en waar Osaka, strak en toch ook schattig, al dat gedoe van afstand bekeek en daarna Williams een flinke draai om de oren gaf, wist de Japanse dat Williams natuurlijk wel haar idool was en dat ze alles, maar dan ook alles in haar opmerkelijke loopbaan (vader Osaka gaf zijn dochter als klein grietje een racket in handen, zoals de vader van Williams dat drie decennia eerder ook gedaan had bij zijn dochters Serena en Venus).

De Williams sisters werden rolmodellen voor alle andere niet-blanke topspeelsters; een over het algemeen vrij heikel onderwerp om in die sport over te spreken, maar alla, ik schrijf het dus maar op. Tennis bleef heel lang heel blank, maar de komst van de Williams-sisters en hun hard schreeuwende vader, veranderde veel en terecht.

De vraag was dus: kan je tegen je idool voluit spelen? Kon Osaka dartel en gericht gaan tennissen en kon ze haar eigen sprookje tegen Williams levend houden?

Het antwoord kwam hard en duidelijk: ja dus.

Op die eerste twee games na, waarin ze bijna bibberend speelde en zocht naar vaste grond onder de voeten, speelde Osaka goed en steensterk tennis. Twintig winners sloeg ze langs haar opponente en dat waren winners niet van een of twee meter tekortkomen van Williams, maar de ballen sloegen kraters in de open lucht naast Williams; soms van wel vijf of zeven meter.

De Amerikaanse beantwoordde dat gedegen aanvallend geweld van Osaka met de meest serieuze en grimmige blik ooit tijdens-een-partij van Williams , een blik die haar dus niet veel verder hielp.

De Amerikaanse, die mede door haar kleding, een ietwat plompe indruk maakte en blijkbaar last had van de snelheid waarmee de Japanse haar bekogelde, speelde zuur tennis en wist dat ze ingepakt werd.

Toen ze in de tweede set op 4-4 kwam en er een dunne kans bestond iets in haar spel te veranderen tijdens haar servicegame die volgde, sloeg tegenstander Osaka keihard toe. Ze zoefde de ballen langs de vrouw die twintig jaar lang het damestennis op de wereld een professioneel gezicht gaf. De met fantasie en schijnbaar makkelijk geslagen cross-court winners van Osaka deden Williams inzien dat ze geen stap verder kwam dan die hoopgevende 4-4. End of the line.

Een teken

Vervolgens nam Williams dus, bescheiden zwaaiend, afscheid, ontlokte stadionspeaker Jim Courier (die net zo praatte zoals hij vroeger speelde) van Osaka nog het geheim van deze zege en was het wachten op een officiële reactie van Williams.

Wat dat geheim was? Kort samengevat: Osaka leefde in Melbourne in een bubbel en verkoos het veertien dagen achtereen Japans eten op haar kamer te bestellen. Totdat het waarschijnlijk haar lieftallige strot uitkwam.

Woensdag veranderde ze dat patroon dus, spontaan en eigenlijk wist ze niet waarom: ze bestelde een Griekse maaltijd en zag ’s avonds op de tv dat de Griek Tsitsipás na een heroïsch duel de Spanjaard Nadal uitschakelde. "Dat moet een teken geweest zijn", lachte de Japanse spontaan.

Ritsma en Bert Maalderink

Het wachten was dus op een reactie van Williams. Ze kwam, zag, hoorde wat vragen aan over haar nederlaag en of het zwaaien van een uur eerder een voorbode van het definitieve einde van haar rijke loopbaan was en vervolgens zweeg ze, hield zich in, nam een slok water uit een flesje dat naast haar stond en zei, in een werkelijk pijnlijke stilte in de perszaal: "I'm done" en liep weg.

Ik kon me die reactie voorstellen. Ik wist ook dat die vragen zouden komen. Niet omdat ze "moesten komen", want hoe vaak had ik zulke situaties niet meegemaakt; of van dichtbij (Rintje Ritsma, Sven Kramer, Robin Van Persie, Mark Cavendish, Ireen Wüst, Chris Froome) of vanop afstand.

En in feite ben ik altijd voorstander geweest van de denkwijze dat de betrokken sportvrouw of sportman het zelf uitmaakt of er gestopt gaat worden of niet, daar heeft de buitenwereld hellemaal niets mee te maken. In Nederland leverde dat nog eens heel spannende televisie op in het beroemde woordenduel tussen Ritsma en NOS-man Bert Maalderink, nietwaar?

In Melbourne was het (voor mij) een anoniem iemand die de voor dat moment niet heel tactische vraag opwierp of het voor Williams een 'farewell' was. De speelster reageerde na enige denkpauze: "Als dat zo zou zijn, zou ik het zeker niet zeggen."

Daarna brak ze voorzichtig, maar duidelijk en liep ze van haar plaats weg.

En ja, die vragensteller had het recht die vraag te stellen, hoewel heel waarschijnlijk velen van zijn collega’s dat niet gedaan hadden. Een kwestie van karakter, nietwaar?

Aan de grond genageld

Het is een kwestie van timing, van het snappen en aanvoelen van de situatie, van het inleven in het bestaan van de sportende mens die juist op dat pijnlijke moment antwoord moet geven. En op vijf meter afstand zit. Uiterst confronterend dus.

Journalisten kunnen als aasgieren zijn, anderen zijn weer tactvol en hanteren waarschijnlijk andere normen en wachten met het uitspreken van juist die vraag als ze zien dat, in dit geval Williams, ze tegen het plafond van haar overlopende gevoelens aanzat. Een kwestie van beschaving, heb ik weleens gedacht, waartegenover anderen stellen: grote sporters moeten ook groot zijn in dit soort netelige situaties: het (sport)leven is niet louter mooi, lief en zacht. Waarbij het me ook vaak opviel dat de signatuur van de krant, het blad, het tv-station of de radiozender van de betreffende journalist vaak bepalend was voor de teneur van de vraagstelling.

Williams is en blijft voor mij groot en neen, ze had geen enkele kans tegen Osaka. Als er ooit het begrip 'aan de grond genageld' heeft gegolden voor de uitleg van een verliespartij, dan was het nu wel.

Ineens was het veld te groot, merkte ze en dat grietje tegenover haar, n.b. waarschijnlijk haar grootste fan, joeg haar links en rechts ballen voorbij.

Williams was al jaren kwetsbaar, maar kwam op routine nog heel vaak fraai mee. Op donderdag, in haar geliefde Melbourne, hield het op. Duidelijker kon het niet: aan de grond genageld.

Vandaar die sombere en later die lege blik en weer later die tranen.

Neen, het was geen obsessie om die recordtitel te halen, Williams wilde gewoon winnen, lekker spelen en de beste zijn; iets dat ze heel lang was geweest. Het aantal behaalde titels was in dezen niet belangrijk, wel het gevoel dat een sporter met zich draagt: kan hij of zij het nog: spelen met dat onbeschrijfelijke gevoel redelijk onaantastbaar te zijn.

Gaat Williams spoedig met Roger Federer bellen om eens wat wetenswaardigheden door te spelen?