En daar gaan we weer...

Deze week begon het weer: nu er gekoerst was en werd in Australië en Argentinië en de Zuid-Europese oefenrondjes hun pelotons aan de wieler-hongerigen toonden, werd het tijd voor een kleine rel. Zoals het bijna altijd gebeurt, er zit een onverklaarbaar, maar wel weer begrijpelijk automatisme in: er wordt weer gefietst en dus wordt er weer 'gepakt', om het simpel te stellen.

Eerste golf verdachtmakingen

Niets is bewezen, er bestaat geen uitspraak van een rechter, een WADA-mens of een UCI-bestuurder, maar daar komt de eerste golf aan verdachtmakingen, inclusief naambenoeming van de eventueel schuldigen. De vaak fris ogende Deense renner Jakob Fuglsang komt de eer toe de toprenner-van-dienst te zijn aan wiens status in dit nog prille seizoen getwijfeld wordt.

De Deen schoot vervolgens in de ontken-modus (zoals bijna altijd gebeurt) en met het uit de sloot halen van een paar oude doping-koeien uit Oostenrijk, was er al snel een 'golf' aan doping gerelateerde renners op te hoesten. Wellicht vindt u mijn insteek aan de cynische kant, en dat is het ook.

Kijk, ik kom uit een tijd dat aantijgingen vanuit de journalistiek dan pas hard gemaakt mochten en konden worden als het bewijs ter tafel lag. Bij de NOS gold de goede journalistieke regel: kan het tweemaal bewezen worden, zijn er getuigen die willen getuigen, dan mag het gebracht worden. Ik meen dat die regel in Hilversum nog steeds geldt, maar elders is het toch even iets anders gelopen.

'Het zal wel'

Een gerucht is al snel voeding voor een brandend nieuwtje dat viraal gaat. In het geval van deze week: Fuglsang hing eerder aan de hoogste boom, dan dat hij ging ontkennen en luidkeels ging roepen dat hij nooit met die perfide Italiaanse arts te maken had gehad. Hij steigerde alle kanten op, maar ook dat was niets nieuws. Het is het bekende patroon in de wielersport: ontkennen, blijven ontkennen en pas na heel veel druk en langzaam naar boven komende bewijsvoering kan men deemoedig het hoofd gaan buigen en volgen er schorsingen, boetes of ontslagen. Of gaat alles in de doofpot.

Dat is niet nieuw, dat bestaat al een eeuw en we dealen ermee zonder zelfs nog maar met de ogen te knipperen. Er maakt zich zelfs een bijna onverschillige bijgedachte van ons volgers meester: we halen de schouders op, roepen 'het zal wel' en we doen een plas en alles bleef bij zoals het was.

Onlosmakelijk verbonden

Mijn vroegere wieler-leraar Jean Nelissen leerde me al vanaf de laat-jaren zeventig dat wielersport en doping onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, wat de buitenwereld ook doet: schorsen, straffen, hoge boetes, lage boetes. Het zit in de sport gebakken, wat de brengers van goed nieuws binnen die sport ook willen beweren. Men zwijgt erover, men liegt, bedriegt en ontkent en men fietst gewoon door.

Zoals Jean me dan, trekkend aan zijn ochtendsigaar, duidelijk maakte: "De koers gaat door, hoe dan ook. Dat hele systeem verander je nooit meer, ook al kom je met brave apostelen die stellen dat ze voor 'schone sport' zijn. Dat mag dan mooi klinken, bij een andere ploeg of bij andere soigneurs en bij andere artsen gaat men gewoon door met tricheren." Dat laatste was een mooi werkwoord dat de Limburger nog weleens wilde gebruiken: het is een ander woord voor vals spelen, meer niet, maar het klinkt beter, een beetje voornaam zelfs.

Een overzicht

Ieder jaar weer, bij welke ploeg dan ook, wordt de passie van het schone fietsen gepredikt en ik geloof best dat er een heleboel van die elementen in de profwereld zijn die of helemaal of gedeeltelijk gestopt zijn met wat vroeger de normaalste zaak ter wereld was: een beetje (of een boel) chemische ondersteuning om zo nu en dan eens flink te presteren. Bij Astana, de ploeg van Fuglsang, roepen ze door de jaren heen ook om het hardst dat ze “schoon” zijn, maar dan pak ik even een schriftje waarin de valsspelers opgeschreven werden. Ik geef toe: ik heb het de laatste tijd niet meer bijgehouden, noch ingekeken. Toch. Een kort overzicht.

Matthias Kessler, de Duitser, was de eerste Astana-renner die gepakt werd. Dat was in 2007, niet veel later was de Italiaan Eddy Mazzoleni de volgende. Hij werd uit de ploeg gegooid. De stille vedette Aleksandr Vinokourov gaf toe samen te werken met de 'gevreesde' arts Michele Ferrari. De volgende stap was dat Vino positief werd bevonden op bloeddoping. Ook hij werd eruit gegooid. Andrey Kashechkin was de volgende renner die kon vertrekken en de Spanjaard José Antonio Redondo had niet zo’n goed bijgehouden gezondheidslijstje en was de vijfde rijder van die ploeg die in een jaar ontslagen werd.

Astana ontsloeg tevens de Zwitserse wielermanager Marc Biver en haalde (o hoe wonderlijk) de Belg Johan Bruyneel binnen. In 2008 lieten de organisatoren van Giro en Tour weten niet gediend te zijn van het meedoen aan hun ronde door Astana. Het gevolg was dat Alberto Contador niet kon starten. Echter, een paar dagen voor de start van de Giro werd er een Mea culpa geslagen en werd Astana alsnog toegelaten; welke machinaties daaraan ten grondslag lagen, wist niemand, zelfs de paus niet. Contador overigens won die Giro. Inmiddels werd rijder Vladimir Gusev “suspect” gevonden via zijn bloedpaspoort of hoe het toen ook heette. Ontslag.

In 2009 ontstond er een korte rel rond “nieuwkomer” Lance Armstrong die bij een onverwachte controle meer dan twintig minuten uit het zicht van de controleurs was, maar over die zaak werd een mooi dekentje gelegd: niets aan de hand. Vervolgens werd Assev Bazayev voor enige tijd geschorst omdat hij zijn 'whereabouts' niet kloppend kon krijgen en was Roman Kreuzinger, de Tsjech, de volgende klant van de controleurs. In 2014 werd een onderzoek naar zijn doen-en-laten geopend; men vertrouwde hem niet met terugwerkende kracht. In 2012 begon de carrousel heftiger te draaien; de namen van de vroegere Astana-werknemers Armstrong, Bruyneel, Levi Leipheimer en de artsen Celaya en Del Moral gingen geheel door de mangel. De Armstrong-saga was een feit; een ongekend mistig spel van list en bedrog dat de gehele sportwereld opschrikte.

Vervolgens was het de beurt aan Valentin Iglinsky die meteen en zonder schaamte toegaf de boel belazerd te hebben en om het familiefeest wat te vergroten werd ook zijn broer Maxim gepakt op EPO. In de tussentijd werd de (let wel) stage-renner Ilya Davidenok op anabole steroïden gepakt…juist, een stage-renner dus, een jong broekje die het vak nog moest leren.

Presteren zonder tegen de lamp te lopen

In 2015 stelde de UCI voor de Astanaploeg in zijn geheel een startverbod op te leggen. Die harde maatregel werd later ietwat afgezwakt: men zou de ploeg meer en beter in de gaten gaan houden. Dit was slechts een kleine bloemlezing (die ik nog kon vinden in de oude Tourschriften) van wat er met personeel, ploegleiders, managers en weet ik wie nog meer van deze ploeg gebeurde. Dat plus een buitengemeen twijfelachtig verkregen Olympische titel (in London 2012, waar Rigoberto Urán 'iets te lang' naar links keek…) van Vinokourov en de manier waarop dezelfde renner Luik-Bastenaken-Luik wist te winnen (men sprak over ondubbelzinnige omkoping) maakte van Astana een paria-club die er toch steeds weer in slaagde een startbewijs voor zich op te eisen.

Of de hoge wielerbazen waren ziende blind, of misschien wel corrupt, maar in ieder geval konden de renners in het opvallende, teal-gekleurde shirt, jaar na jaar opstappen. De eerdergenoemde renner Vinokourov, toch vaak het middelpunt van allerlei twijfelachtige zaken, werd de grote en sterke man van de ploeg. En leden van die ploeg presteerden de afgelopen jaren flink, zonder tegen welke lamp aan te lopen. De Italianen Scarponi (overleden in in 2017), Nibali en Aru werden toppers in het teal en Lopez en Fuglsang werden de kopmannen voor de jaren 2019 en 2020. Men leek de boel op de rails te hebben (men sprak zelfs van een frisse wind binnen de Astana-ploeg) en met trots vermeldde men het feit dat Astana (en voorganger Liberty Seguros) van 2004 t/m 2016 tien grote ronden had gewonnen. Dat is een feit.

Sensatieklok

Totdat op 1 februari van dit jaar maar weer eens de sensatieklok geluid werd. Vanuit Denemarken en Noorwegen dit maal, waar samenwerkende kranten (Politiken, VG en DR) op basis van geheime rapporten lieten weten dat Astana kopman Jakob Fuglsang in verband gebracht werd met de dopingarts Ferrari (die overigens voor zijn leven geschorst is). De Deen zou samen gezien zijn met Ferrari tijdens een training. De Noorse en Deense kranten stellen dat zij twaalf getuigen hebben gesproken die dat bevestigen. Fuglsang ontkent en zwijgt verder.

Zoals normaal is in dit soort zaken. Het wachten is op waterdicht bewijs zodat rechters of eventueel mensen van het WADA of de UCI zich kunnen gaan uitspreken. Voor die tijd kan je wel gaan vingerwijzen naar Fuglsang, maar is dat juist? Laat het eerst bewezen worden dat hij die connecties met Ferrari heeft. Ja, ik geef toe, de ploeg Astana heeft de schijn tegen als je haar geschiedenis een beetje kent. Maar ook als je de schijn tegen hebt, moet er nog wel bewezen worden dat je schuldig bent. Dat staat boven alles, nietwaar?

Overigens is de hierboven genoemde Spaanse arts Luis Del Moral in 2018 naar buiten gekomen met verklaringen dat hij gedurende langere tijd renners diverse soorten doping toe diende, terwijl hij wist dat zulks verboden was. Waarom hij dat deed? Letterlijk: "Omdat zulks binnen de top van de wielersport normaal was."

Zoals Jean Nelissen in de jaren zeventig al vrijuit opmerkte. Ook Del Moral heeft, net zoals Armstrong, een levenslange schorsing gekregen.

Radio EenVandaag

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag, elke werkdag tussen 16 en 17 uur op NPO Radio 1. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.