Petten en integriteit

Tegenover de NOS reageert Duthler: "Deze opdracht en mijn rol als Kamerlid hebben mij ook geen geldelijk gewin opgeleverd, zoals wordt gesuggereerd. En elk ander bureau was tot dezelfde conclusie gekomen." Noem een factuur van 76.960 euro exclusief btw voor een advies 'waar elk ander bureau tot dezelfde conclusie gekomen was', maar geen geldelijk gewin.

De schijn van belangenverstrengeling

Ik vermoed overigens dat Duthler wil zeggen dat zij deze opdracht niet aan haar Kamerlidmaatschap te danken heeft. Zal best, maar hoe is dat te controleren? Evenals de verklaring dat zij zich niet met het opstellen van het rapport heeft bemoeid. Ook valt niet na te gaan of en in hoeverre zij zich bemoeid heeft met de standpuntbepaling binnen de VVD-fractie. De Leidse hoogleraar Wim Voermans stelt daarom in FTM dat er 'op zijn minst sprake is van de schijn van belangenverstrengeling'.

Wie de cv's van de heren en dames senatoren bestudeert, komt overigens al snel tot de conclusie dat 'de schijn van belangenverstrengeling' de favoriete hobby is van het gezelschap. Het lidmaatschap van de Eerste Kamer is namelijk een bijbaan. De rest van de week houdt men toezicht, bestuurt, adviseert en lobbyt men zich een slag in de rondte. Dat heeft overigens ook een duidelijk voordeel. Senatoren beschikken veelal over specialistische kennis en weten hoe politiek-bestuurlijk Nederland werkt. Dat maakt ze dus uitermate geschikt om ministers van repliek te dienen, maar het spook van de belangenverstrengeling ligt daardoor constant op de vloer.

'Welke pet heb je vandaag op?'

Ik mag graag buurten in de 'chambre de reflexion'. Het leven gaat daar langzamer, de huisvoorlichter schenkt koffie en de politici zijn er inderdaad reflectiever. Maar begin niet over dubbele petten, (bij)banen en andere integriteitsvraagstukken. Mijn voormalig NOS-collega Ron Fresen riep vaak bij het zien van D66-senator Roger van Boxtel: "Welke pet heb je vandaag op?" Een diepe zucht en een chagrijnige blik was het telkens het antwoord. De houding van "je weet toch dat ik integer ben" typeerde destijds Van Boxtel. Zo denken nog steeds veel senatoren over zichzelf en hun collega’s.

Het compleet afschaffen van de Eerste Kamer is een even rabiate als doeltreffende oplossing voor bovenstaand probleem. Wie daar niet aan wil, komt uit bij transparantie. Het vermelden van een rijtje nevenfuncties van iedere senator op de website van het eerbiedwaardige instituut is lang niet voldoende. Zo is totaal niet duidelijk welke functies betaald zijn. Ook is niet inzichtelijk wat de functies inhouden en welke activiteiten ervoor verricht worden.

Meer gedetailleerde informatie dus, zoals een commissie onder leiding van VVD-senator Willem Bröcker in 2014 al concludeerde. Tot op heden houden de fracties de boot af: 'We gaan over onze eigen integriteitregels.' Zelfregulering heet dat. Wat een synoniem is voor slappe zelfdiscipline. Meer openheid dus en meer afstand tot ministeries, luidt mijn onbezoldigd advies.

Over Joost Vullings

Joost Vullings is politiek commentator voor EenVandaag op radio en televisie. Iedere dinsdag beschouwt hij de politieke ontwikkelingen in Den Haag en in de rest van het land.