Slaan we door met het praten over gevoelens? 'Je ziet onder jongeren een soort verplichting ontstaan'

Einde zwijgcultuur, begin spreekcultuur?

De zwijgcultuur rondom emoties is al enige tijd voorbij, ziet Devisch: "Ik denk dat het een zeer goeie zaak is dat we die cultuur achter ons hebben gelaten. Maar waar ik wel wil voor waarschuwen is dat we mogelijk in het omgekeerde terecht komen, in een soort van spreekplicht." En dat zorgt voor nieuwe problemen, vertelt hij: "Dat mensen wanneer je het niet doet omdat je er geen zin in hebt, je als een soort sociale sukkel wordt beschouwd"

Dat is niet het enige probleem dat het kan opleveren; ook een gezonde sociale orde kan in gevaar komen, ziet de filosoof: "Als je ziet dat mensen op den duur alleen nog zichzelf in hun hele emotionele leven gaan presenteren als: 'Ik ben zo - en iedereen moet met mij rekening houden zoals ik mij voel'. Dan wordt een sociale orde in de maatschappij wel een beetje lastig." Waarom? "Als we onszelf en onze emotie als bijna een soort van natuurwet gaan presenteren - 'Ik ben zo en jij moet met mij rekening houden', dan ontstaat er een heel eisende cultuur."

Spreekplicht

De filosoof geeft een voorbeeld waarin de 'spreekplicht' nu al naar voren komt: "Bij bijna elk interview met een bekende Nederlander gaat het na twee vragen al over gevoelens." Het lijkt haast een soort van plicht te worden waar je nauwelijks nog kan aan ontsnappen, ziet Devisch. "Dus daar is de vraag: hebben we ons dan eigenlijk wel van iets bevrijd? Als je de ene plicht inruilt voor de ander, waar is dan de bevrijding precies?"

Social media

Social media is een aanjager geweest, ziet Devisch: "Het is natuurlijk in zekere zin bevrijdend dat je dingen kan delen die je wilt delen. Tegelijkertijd zie je - zeker bij jongeren - een soort van verplichting ontstaan, waarin ze allerlei nieuwtjes melden over zichzelf, hun 87 hobby's en hun rijke uitgaansleven. En hoe ze zich daarbij voelen."

Introverte jongeren

En dat kan problemen opleveren voor introverte jongeren, ziet de filosoof: "We moeten oppassen dat de introverte jongeren, dat die niet uit de boot vallen, want die voelen zich daar misschien minder prettig bij. Dan krijgt die sociale orde weer iets erbij dat zeer normatief is. Het is bijna moraliserend: je moet erin meestappen of je telt niet mee."

Niet individualistisch

We leven in een tijdperk waarvan men zegt dat het individu regeert. Maar toch betwijfelt Devisch of dat wel echt zo is: "We zijn allemaal met ons eigen leventje bezig, met eigen normen en waarden, enzovoort. Tegelijkertijd moet je toch vaststellen dat heel wat van de individuen in hun gedrag heel sterk lijken op al die andere individuen. Ze zijn allemaal bezig met individu zijn en ze conformeren zich aan wat de tijd eigenlijk van hen vraagt. Dat doen we natuurlijk altijd wel een beetje, maar vandaag zit die dwang toch heel erg in."