Peter Kee en de onhandige Wiebes

De politiek onervaren Eric Wiebes volgt in 2014 partijgenoot Frans Weekers op als staatssecretaris van financiën. Weekers bood zijn ontslag aan omdat het maar niet wilde vlotten met de problemen bij de Belastingdienst en omdat de Kamer er geen vertrouwen in had dat de zittende staatssecretaris die problemen zou verhelpen. Wiebes lijkt op dat moment een uitstekende kandidaat, hij is als wethouder van Amsterdam vier jaar verantwoordelijk geweest voor tal van hoofdpijndossiers. Hij is een echte oplosser en een geniale, harde werker. Zo heeft hij hoogstpersoonlijk een dichtgeslipt verkeersknooppunt weer in beweging gekregen door er zelf eens langs te gaan met de fiets en te constateren dat de stoplichten anders moeten worden afgesteld.

Van een vakantie maakt hij het liefst een soort werkbezoek. Van zijn vrouw moeten ze er soms even op uit. Tijdens een reis naar Canada zag hij zijn kans schoon om meer te weten te komen van het metronetwerk in Vancouver. Sommige van de ideeën die hij opdoet op deze ‘werkvakanties’ konden zo het VVD-programmaboekje in, dat hij eigenhandig schreef voor de VVD in Amsterdam.

Premier Rutte kondigt de nieuwe ster aan het firmament dan ook trots aan als een ‘uitstekende probleemoplosser en ook nog een leuke vent.’ Als een soort Willy Wortel: een geniale outsider. “Steengoed, een kei,” aldus de premier. De verwachting: Wiebes zal als oploswonder de grote problemen bij de Belastingdienst fixen.

Het begint goed. De ex-consultant, ex-wethouder en ex-superambtenaar laat zich in zijn eerste debatten zien als iemand die open kaart speelt, de problemen benoemt en pal staat voor zijn eigen ambtenaren.

Maar na enkele maanden ontstaan er scheurtjes. Misschien wel omdat Wiebes in zichzelf gelooft als politieke outsider die niet aan politieke spelletjes en gekonkel meedoet. Zijn politieke antenne is, door zijn karakter en gebrek aan ervaring, dusdanig slecht ontwikkeld dat hij er geen kwaad in ziet om te morrelen aan echte VVD-bastions zoals fiscale vrijstellingen en zachte belastingen op auto’s. Daarna volgen meer struikelpartijen, zoals de toezegging dat er een nieuwe Belasting akkoord gereed is, maar vervolgens toch niet kunnen leveren.

Ook de invoering van de nieuwe ZZP-wet verloopt allesbehalve soepel. De geluiden in Den Haag veranderen en partijgenoten klagen dat Wiebes “het politiek gevoel van een kist makreel” heeft. Want de nieuwe ZZP-wet is een bureaucratische nachtmerrie geworden en die puinhoop wordt precies in de achtertuin geflikkerd van de kern van de VVD-achterban: de ondernemers die steeds meer te maken hebben met ZZP-constructies.

En ook het belangrijkste dossier, de reorganisatie van de Belastingdienst, blijkt niet opgelost te worden door “Mr Troubleshoot”. Sterker nog, Wiebes constateert dat hij geen grip heeft op de situatie en de kerntaak van de dienst, het innen van belastingen, komt zelfs in gevaar . En dus moet Wiebes keer op keer opdraven om de voortgang met de kamer te bespreken, maar kan hij de zorgen niet wegnemen.

Afgelopen week overleeft Wiebes het zoveelste kamerdebat over de aanhoudende problemen bij de Belastingdienst en krijgt hij van de kamer nog een laatste kans. Maar zijn partij is ondertussen wel klaar met zijn politiek autisme en na deze verkiezingen zullen we Eric Wiebes niet meer terugzien op het Binnenhof. Gelukkig is er nog één overheidsorganisatie die heel veel kundige mensen heeft verloren de afgelopen jaren, waar Eric Wiebes heel goed aan de slag zou kunnen gaan. Zijn eigen molensteen, zijn eigen geliefde Belastingdienst.

Een audioversie van deze column werd vrijdag 3 februari uitgezonden in De Nieuws BV.