Kees Boonman: Het Binnenhof is in Brussel

Voor de meeste politici komt dat finale moment onverwacht, maar dát het ooit komt is een absolute zekerheid. Hoe goed je ook bent, iedereen gaat uiteindelijk weg en doet er plots niet meer toe. David Cameron had zoals altijd een goed voorbereid verhaal, maar even was daar die éne zin, die aangeeft dat ook een politicus soms een gewoon mens is: "Natuurlijk is dit een droevige avond voor mij".

Politiek circus

Een Europese top. Het is een politiek circus met eigen gewoonten en gebruiken. Voor sommige regeringsleiders is het een uitje. Toch leuk als je thuis kan vertellen dat je als premier van Malta aan één tafel hebt gezeten met Angela Merkel en François Hollande .

Voor journalisten is zo'n top bijna ongrijpbaar, hoeveel er ook over wordt bericht. Je zit in een perszaal met zo’n 1500 collega’s te wachten tot de vergadering is afgelopen. En wachten kan lang duren, dat hebben vergaderingen over Griekenland en de euro, de banken- en migratiecrisis bewezen. Zelfs als bij een agendapunt alle 28 regeringsleiders slechts vijf minuten spreektijd nemen ben je al gauw een paar uur verder.

Wij van de pers zitten er niet bij, maar kijken er naar, op grote afstand. Alles wat we weten, hebben we van horen zeggen. En iedereen die vertelt hoe het was, wie wat precies zei, vertelt een ander verhaal. Zo zijn er na een top per definitie 28 versies van wat er is gebeurd.

Er zijn ook na afloop 28 persconferenties, in 28 zalen. Dan draven Donald Tusk, de voorzitter van de vergadering (de Europese Raad) en Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker ook nog apart op; en dan vergeet ik bijna nog de voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz.

Ooit is er wel eens het voorstel gedaan om die topvergadering openbaar te maken, maar het komt er steeds maar niet van. Nu weet ik ook wel dat onderhandelen niet altijd in het volle licht kan plaatsvinden, maar dit vergadercircus is moeilijk te doorgronden.

Woordvoerders

Tijdens zo’n top worden journalisten ook voortdurend ‘geïnformeerd’ door woordvoerders. Elk land, de Commissie, de voorzitter van de Raad (de vergadering) en het Europees Parlement hebben eigen woordvoerders. Je moet die informatie altijd met een slag om de arm aanhoren, want de spreekbuis van een regeringsleider is niet per definitie een waardevrije bron.

De Nederlandse woordvoerder stelt zich overigens meestal erg terughoudend op. Hij is vrij open over het feit dat de vergadering daadwerkelijk is begonnen, vertelt dat de bijeenkomst nog gaande is, en als hij zich een beetje uitslooft wil hij nog wel eens verklappen dat het ‘voorlopig nog niet is afgelopen’ , ‘het lang kan gaan duren’ of dat het einde van de vergadering ‘in zicht is’.

Dat eigen verhaal van al die woordvoerders, spindoctors en uiteindelijk de regeringsleiders zelf is bedoeld het thuisland de indruk te geven dat voor het nationale standpunt als een leeuw is gevochten, of dat een goed idee juist van hun afkomstig was.

Wie voor het eerst zo’n topconferentie moet verslaan, komt terstond in een journalistieke depressie terecht, want hoe kom je er achter wat de waarheid is? En na elke top blijft vaak de grote vraag: wat is er nu precies afgesproken? Soms denk ik weleens: stuur alle Haagse politieke journalisten naar de Europese wijk in Brussel. Licht hier de tegels. Want hoeveel kritiek er ook op de Europese Unie is, en hoe graag sommigen de gebouwen hier willen slopen, het Binnenhof is in Den Haag maar politiek ligt het hier, in Brussel.

Kees Boonman is politiek commentator voor AVROTROS