Chimpansees zijn hygiënischer dan gedacht: bladeren als wc-papier en reinigen na seks

Gedragsbioloog Kelly van Leeuwen van Stichting AAP is niet verrast door de bevindingen. "Zulk gedrag is al vaker gezien, ook bij chimpansees in gevangenschap. Toch is het leuk dat er weer nieuwe vormen van hygiënisch gedrag zijn vastgelegd." Van Leeuwen deed zelf jarenlang onderzoek naar chimpansees in het Afrikaanse oerwoud. "Je zit echt in the middle of nowhere en probeert ze de hele dag te volgen. Zo leer je veel over hun gedrag."

Sociale verzorging

Wat haar betreft zit de waarde van het nieuwe onderzoek vooral in wat het zegt over sociale verzorging binnen de groep. "Chimpansees zorgen niet alleen voor zichzelf, maar ook voor anderen. En dat beperkt zich niet tot familie. Ze verzorgen wonden van groepsgenoten, likken ze schoon, leggen er gekauwde planten op en bevrijden soms zelfs andere dieren uit valstrikken." Ook maken ze elkaars genitaliën schoon na seksueel contact. Hoewel dat zeldzaam is, zegt het volgens Van Leeuwen veel over hun hygiëne en onderlinge zorg.

De gedragingen bieden ook inzichten in ons eigen gedrag. "Het roept vragen op over de oorsprong van onze complexe zorgsystemen. Wanneer zijn zulke gedragingen ontstaan, en wat is de evolutionaire functie ervan? Het is boeiend om te onderzoeken in hoeverre wij als soort op apen lijken."

Ritmische drumpatronen

Ander opvallend gedrag: chimpansees gebruiken bomen als drumstel. Ze slaan erop met handen en voeten, waarmee ze aangeven waar ze zijn of wat ze doen. Uit recent onderzoek blijkt dat die drumpatronen ritmischer zijn dan eerder werd gedacht. "Dat helpt ons om te onderzoeken waar de evolutionaire oorsprong van muziek bij mensen ligt. Deze ritmes zijn dus niet willekeurig."

Trauma

Bij Stichting AAP ziet Van Leeuwen dagelijks hoe sociaal én hygiënisch chimpansees zijn. "Ze vlooien elkaar en letten op wonden. Maar er is ook abnormaal gedrag, zoals schilderen met ontlasting." Volgens Van Leeuwen komt dat vaak door trauma’s en een gebrek aan sociaal contact met andere apen.

Stichting AAP helpt de dieren herstellen. "We bieden verrijking, de juiste omgeving en vooral: contact met soortgenoten. Zodat ze weer zo natuurlijk mogelijk kunnen leven. "We doen ons best om ze weer normaal gedrag aan te leren. Door ze te rehabiliteren met de juiste omgeving, verrijking en contact met soortgenoten. Chimpansees zijn sociale dieren, dus in een groep leren leven is essentieel." De dieren kunnen niet meer leven in het wild. "Maar samenleven met andere apen lukt vaak wel, met tijd en geduld."