Wist Nederland dat er geen luchtsteun in Srebrenica zou komen?

21 jaar geleden viel de Bosnische moslimenclave Srebrenica. In de dagen daarna werden achtduizend inwoners, voornamelijk mannen, vermoord door troepen van de Servische generaal Ratko Mladic. Nederlandse militairen, die onder VN-vlag in Srebrenica gestationeerd waren, konden deze ramp niet voorkomen. Het NIOD-onderzoeksrapport hierover leidde uiteindelijk tot de val van het tweede kabinet-Kok. Maar daarmee is het hoofdstuk 'Srebrenica' nog lang niet afgesloten.

Nieuwe feiten

De belangrijkste vraag die altijd boven het Srebrenica-dossier is blijven hangen is: waarom kregen de Nederlandse militairen geen luchtsteun van de NAVO? Uit de Argos-televisiedocumentaire Waarom Srebrenica moest vallen bleek vorig jaar dat de Amerikaanse regering Clinton zes weken voor de massamoord al besloten had om “voor de afzienbare termijn” geen luchtaanvallen meer uit te voeren op Servische doelen.

Washington had dit besluit genomen na overleg met de regeringen van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Het Nederlandse kabinet-Kok zou van niets hebben geweten. Als reactie hierop zei Joris Voorhoeve, toen minister van Defensie, in de documentaire: “Het besluit zoals in de tekst is vastgelegd, daar komt het hele woord 'Nederland' niet in voor. Persoonlijk vind ik dat buitengewoon ernstig. En ook dat dit niet aan Nederland is medegedeeld. Je bent bondgenoot en Nederland had de allermoeilijkste taak in Oost-Bosnië. Dus dat had wel moeten gebeuren.”

Was Nederland op de hoogte?

Was er inderdaad niets aan Nederland medegedeeld over het Amerikaanse besluit? Een nieuw opgedoken document, dat vanuit het circuit van de inlichtingendiensten aan ANP-journalist David Davidson gelekt is, trekt dit in twijfel.

Het betreft een Nederlandstalig document dat vermoedelijk vlak na de val van Srebrenica is opgesteld en verstuurd is naar onder meer de Nederlandse luchtmachtbasis Volkel. Het stuk zou zijn opgesteld door een Nederlandse militair in Villafranca, een NAVO-luchtmachtbasis in Italië waar destijds Nederlandse F-16’s gestationeerd waren.

In dit document, een soort militair weekverslag, staat: “Daarnaast is beloofd dat de NAVO geen luchtaanvallen meer zou uitvoeren.” Deze zin is curieus en roept vragen op. Is er inderdaad al ruimschoots voor de aanval op Srebrenica op 6 juli 1995 besloten dat er geen NAVO-luchtsteun voor Dutchbat zou komen? En waren de Nederlandse regering en de defensietop hiervan op de hoogte? De tekst in het document lijkt dat te impliceren.

Oproep: weet jij meer?

Onderzoeksjournalisten Huub Jaspers en Maud van de Reijt proberen deze week antwoorden op deze vragen te krijgen. Maar dit kunnen zij niet alleen. Weet jij wie dit stuk in juli 1995 heeft opgesteld of wie op dat moment de commandant in Volkel was? Ben jij zelf als militair betrokken geweest bij deze zaak en heb je informatie hierover? Neem dan contact op via argos@vpro.nl

Het Srebrenica-onderzoek is onderdeel van De Sprint, een vaste rubriek van De Sportzomer op NPO Radio 1. Het idee achter deze rubriek is om binnen een week tijd, met behulp van luisteraars, zoveel mogelijk informatie te krijgen over een bepaalde vraag. Op maandag wordt het Sprint-onderzoek aangekondigd, op woensdag volgt een tussenstand, en op vrijdag worden de resultaten gepresenteerd. Luisteren dus: tussen 12.00 en 14.00 uur op NPO Radio 1.

Eerder Sprint-onderzoek ging over de regels van intensive-careafdelingen en over een misbruikzaak met Eritrese asielzoekers.