Van sextortion tot het idealiseren van schoolshootings: Nederlandse kinderen actief in extremistische chatgroepen

Gerben Bakker is hoofdonderzoeker bij het HCSS. "Verjonging is absoluut een ding. Bij COM-netwerken zie je dat een hele jonge generatie wordt blootgesteld aan extreme content en elkaar aanmoedigt tot geweld of misbruik."

Het onderzoek laat zien dat deze groepen een breed scala aan content delen, van video’s van geweldsmisdrijven tot instructies over hoe je anderen kunt chanteren of afpersen. "Er worden manifesten gedeeld over hoe je sextortion kunt plegen of over school shootings die worden geïdealiseerd. Het geweld wordt omwille van het geweld verheerlijkt", aldus Bakker.

Toegang tot groepen

De manier waarop jongeren in deze groepen terechtkomen, verschilt. Vaak gaat het via toegankelijke platformen zoals Discord of Telegram, maar ook games als Roblox kunnen een ingang vormen. "Je komt in contact met iemand die in een groep zit, die peilt naar je kwetsbaarheden en je uitnodigt", legt Bakker uit.

Naast het online geweld bestaat er ook een hiërarchie binnen de groepen. Leiders chanteren anderen met bijvoorbeeld materiaal van seksueel misbruik, waardoor nieuwe leden het gedrag van de daders kunnen gaan spiegelen. "Die groepsdynamiek versterkt zichzelf doordat mensen elkaar proberen te manipuleren en te beïnvloeden", zegt Bakker.

Zorgen

Ouders kunnen geschrokken reageren op deze berichten, maar Bakker benadrukt dat paniek niet nodig is. Het gaat om een relatief klein aantal jongeren: ongeveer 25 Nederlandse kinderen en jongeren zouden betrokken zijn bij COM-netwerken. "Het is belangrijk om bewustwording te creëren, maar niet te denken dat alle kinderen hier massaal door worden aangetrokken."

Wat volgens de onderzoekers wel zorgwekkend is, is de nihilistische aard van dit soort extremisme. "Het gaat om geweld omwille van geweld. Strategieën zoals desensitisering, waarbij iemand ongevoelig wordt gemaakt voor extreem geweld, zien we steeds vaker terug", zegt Bakker.

Nederland kan nog meer doen om grip te krijgen op deze netwerken. Juridische obstakels en bescherming van hostingpartijen maken onderzoek volgens Bakker lastig, maar meer bewustwording en preventieve maatregelen zijn ook noodzakelijk.