Regering maakt zich klaar voor meer klimaatzaken, en wil dwangsommen mogelijk uit Klimaatfonds betalen

Het niet halen van de klimaatdoelen voor 2030 kan Nederland hoge kosten en tal van juridische problemen opleveren. Rechterlijke uitspraken kunnen de staat drijven tot 'noodmaatregelen' om razendsnel uitstoot te verminderen, hoge kosten en dwangsommen, waarvoor nu al geld gereserveerd zou moeten worden. Hiervoor waarschuwen ambtenaren van het ministerie van Financiën veelvuldig in interne stukken, blijkt uit een WOO-verzoek van Argos en Wat houdt ons tegen? in samenwerking met Trouw en Investico.

Het demissionaire kabinet heeft het halen van de klimaatdoelen voor 2030 praktisch onmogelijk gemaakt, concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) recent. Naar buiten toe wekt de regering de indruk dat dit geen harde consequenties zal hebben – het 2030-doel is immers een 'streefdoel' dat niet juridisch afdwingbaar zou zijn. Maar achter de schermen bereiden ambtenaren zich wel degelijk voor op mogelijke nieuwe rechtszaken en de gevolgen daarvan.

Intern waarschuwen de ambtenaren dat ‘juridische’ en ‘budgettaire risico’s’ dreigen als Nederland zijn doelen niet haalt. Opvallend is dat mogelijke dwangsommen – in het geval dat een rechter de staat dwingt – volgens de ambtenaren uit het Klimaatfonds betaald kunnen worden, ook al is het hier helemaal niet voor bedoeld.

Het Klimaatfonds – waar 35 miljard euro in zat en waar nu nog minder dan de helft van over is – is bedoeld om de uitstoot structureel omlaag te brengen. Het demissionaire kabinet betaalde eerder al zaken uit dit fonds die niets met dit doel te maken hadden. Zo werd het gebruikt om de energierekening te verlagen, voor een fossiele subsidie en om het verdwijnen van de CO2-heffing op te vangen.

Reactie ministerie

Welke juridische gevolgen de ministeries concreet vrezen en hoe ernstig die zijn, is moeilijk in te schatten. In een reactie laat een woordvoerder namens Financiën en Klimaat & Groene Groei weten dat dwangsommen nu 'niet aan de orde' zijn en dat hier momenteel geen Klimaatfonds-geld voor gereserveerd wordt. Ook het financieren van 'eventuele noodmaatregelen' zou 'niet aan de orde' zijn.