Dit betekent 4 mei voor Joodse families in Nederland

Nationale Dodenherdenking

De familie van Nadav Vissel heeft de oorlog grotendeels overleefd. De Nationale Dodenherdenking was een datum die altijd in de kamer hing, vertelt Vissel. In zijn boek Het grote niets beschrijft hij hoe zijn familie met het oorlogsverleden omging. ''Mijn moeder was een maatschappelijk werkster. Al jaar Joodse cliënten, die de oorlog hadden meegemaakt, werden heel onrustig in de mei-periode. Alles werd opgerakeld.''

Hoe negatief de herinneringen van de Tweede Wereldoorlog ook waren, de familie voelde zich verplicht om het elk jaar te herdenken. ''Maar voor wie, weet ik ook niet. Want de mensen die het hadden meegemaakt, werden er alleen maar onrustig van.''

Veel verdriet

Dat is herkenbaar voor Margalith Kleijwegt, dochter van een ondergedoken moeder, die het boek Verdriet en boterkoek heeft geschreven, over de omgang van haar familie met de oorlog. ''Mijn moeder werkte in de oorlog in een Joods Ziekenhuis, waar dagelijks patiënten werden afgevoerd. Haar hele leven kampte ze met een schaamtegevoel, dat ze haar patiënten in de steek had gelaten toen ze ging onderduiken. Een ander schuldgevoel had ze richting haar vader met wie ze een slechte relatie had. Haar vader werd vermoord in vernietigingskamp Sobibor, waardoor ze het nooit goed heeft kunnen maken met hem.''

Fluitende vogels

De Nationale Dodenherdenking is altijd een dag geweest waarbinnen de familie van Kleijwegt naartoe werd geleefd. ''Ik associeer 4 mei heel erg met het fluiten van de vogels. In die periode fluiten ze harder omdat de lente komt. Mijn moeder werd onrustiger en verdrietiger. Iedereen die het heeft meegemaakt wordt er verdrietig van. Maar misschien is dat wel goed.''

Derde generatie

De oorlogsbeleving is onder de derde generatie veranderd, ziet Kers van Denderen, de zoon van Kleijwegt. ''4 mei herdenken we elk jaar, om 8 uur 's avonds is er twee minuten stilte. Het verschil tussen mij en mijn moeder is dat ik toch meer afstand heb bij de oorlog. Ik heb wat minder bagage gekregen van de pure ellende, die uit de oorlog is gekomen. Daarom kijk ik op een veel objectievere manier naar de oorlog, en naar 4 en 5 mei. Bovendien merk ik dat in mijn generatie er minder kennis is over de oorlog.''

Niets missen van OVT?

Hou dan de website van OVT in de gaten, abonneer je op de podcast, of volg het programma via Facebook en Twitter