Palestijnen vrezen tweede Nakba, hoe kwam de eerste tot stand?
- Nieuws
- Palestijnen vrezen tweede Nakba, hoe kwam de eerste tot stand?
Afgelopen vrijdag waarschuwde het Israëlische leger 1,1 miljoen mensen uit het noorden van de Gazastrook te vertrekken omdat ze niet veilig zouden zijn. Het voelt als een tweede 'Nakba', zeggen sommige Palestijnen. Maar wat was de eerste Nakba en hoe leeft die herinnering nog voort in de Palestijnse burgers van nu? Dina Zbeidi, antropoloog gespecialiseerd in het Midden-Oosten, legt het uit in OVT.
Luister naar het hele gesprek in OVT: - OVT
Wat is de Nakba?
De Nakba, wat zich laat vertalen naar 'catastrofe', vond plaats tussen 1947 en 1949, op het moment dat de staat Israël werd gevormd en honderdduizenden Palestijnen hun woonplaats moesten verlaten.
Dina Zbeidi, gaat voor haar uitleg van de Nakba nog verder terug de geschiedenis in. In de 19e eeuw wordt overal in de wereld het idee van nationalisme steeds sterker, en dus ook de wil van bevolkingsgroepen om hun eigen staat te hebben. Daarnaast groeide zowel aan Joodse als Palestijnse kant de wens om van Palestina, toen nog in handen van het Ottomaanse Rijk, een eigen land te maken. "Europeanen met een Joodse achtergrond vroegen zich op dat moment af, mede door het steeds verder toenemende antisemitisme, of zij nog wel een Europese Jood konden zijn, en of zij niet een eigen staat moesten nastreven."
De Engelsen hebben daar een zooitje van gemaakt, het zal niemand verbazen.
"Dezelfde tijd gebeurde dat ook in de regio’s die tot het Ottomaanse Rijk behoorden. Toen werd door Engeland in de Eerste Wereldoorlog gezegd: 'Als je met ons vecht tegen de Ottomanen, helpen we jullie om onafhankelijk te worden.' Dat betrof dus ook de Palestijnen."
Toen Palestina na het einde van de Eerste Wereldoorlog in Britse handen kwam, moesten ze die belofte aan de Palestijnen nakomen. Net als een nieuwe belofte die werd vastgelegd in de Balfour-verklaring. Daarin uitten de Britten hun steun voor Europese Joden die zich wilden vestigen in Palestina. Sindsdien nam de migratie vanuit Europa naar Palestina gestaag toe. Met een nog grotere toename in de jaren '30 toen, met de machtsovername van Hitler, het antisemitisme een steeds groter geluid werd.
Eerste Nakba
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de Verenigde Naties met een plan om het land te verdelen in twee stukken. Want "de Engelsen hebben daar een zooitje van gemaakt, het zal niemand verbazen", aldus Zbeidi. Er was onvrede aan beide kanten en onder de dreiging van geweld werd de staat van Israël uitgeroepen. Dat werd de tijd van de Nakba; het moment dat veel Palestijnen ofwel vluchtten voor het geweld, ofwel door Israël werden uitgezet.
Over dat gegeven bestaat veel onenigheid, maar volgens Zbeidi is er sinds die tijd in ieder geval genoeg bewijs gevonden dat er aan Israëlische zijde wel degelijk deportaties hebben plaatsgevonden. "Ook zijn meer dan 500 dorpen verwoest tijdens de Nakba. Dat zijn nu Israëlische nationale parken, steden of nederzettingen. En die Palestijnen, zelfs die zelf nog in Israël wonen, kunnen niet terug naar hun eigen land."
Angst voor Tweede Nakba
De herinneringen aan die Nakba speelt ook een grote rol in de huidige reactie in Gaza op de oproep van Israël om het gebied te verlaten. "De meeste bewoners van Gaza zien hun eigen thuis en land, als het land waar ze in 1948 uit zijn gejaagd, waar nu Israëliërs wonen. En denken ze: 'nu moeten we weer ons huis verlaten.' Er is geen vertrouwen."
