‘Een Chinese invasie kan binnenkort plaatsvinden’

Bewust signaal

Taiwan bereidt zich tien dagen lang voor op een mogelijke aanval door China, met drones, tanks, 22.000 reservisten en civiele evacuatie-oefeningen. Alles wordt live op televisie uitgezonden. Casper Wits, sinoloog en japanoloog aan de Universiteit Leiden, bezocht Taiwan onlangs en voerde gesprekken met vertegenwoordigers van zowel de regering als de oppositie. Volgens Wits gaat het niet alleen om een militaire operatie, maar ook om een bewust signaal. "De Taiwanese president probeert met deze grote oefeningen ook de mensen in Taiwan zelf wakker te schudden," vertelt Wits bij OVT. "En om zowel aan het binnenland als aan het buitenland te laten zien dat Taiwan deze dreiging erg serieus neemt."

"China moet er klaar voor zijn in 2027."

Volgens Wits is het geen loos gebaar: "De Chinese president Xi Jinping heeft zelf ook gezegd dat China er klaar voor moet zijn in 2027." Of het echt zover komt, is onzeker. "Maar met die dreiging moeten wij zeker ook in Europa wel rekening houden." De angst voor een aanval is niet nieuw. Taiwan leeft al decennia met het vooruitzicht van een Chinese invasie. "Al 75 jaar moet Taiwan daar rekening mee houden," aldus Wits. 'Er is ook wel een zekere laconieke houding die de Taiwanezen eigen is van: 'ja, we zijn dit eigenlijk wel gewend'.' Toch ziet hij dat veranderen. "De sfeer slaat echt om."

De bron van het conflict

De bron van het conflict ligt bij de Chinese burgeroorlog, die in 1949 eindigde met de vlucht van de nationalistische leider Chiang Kai-shek naar Taiwan. "Toen is Chiang Kai-shek met zijn troepen plus zo’n miljoen mensen, vluchtelingen eigenlijk, vertrokken naar het enige gebied van China dat hij nog controleerde. En dat was het eiland Taiwan. Daar zette hij de Republiek China voort met het idee ooit terug te keren. Maar binnen enkele jaren daalde het besef wel in dat dat nooit zou gaan gebeuren."

Tot eind jaren tachtig bleef Taiwan een dictatuur onder Chiang’s partij: de Guomindang. "Er was geen vrije media, geen oppositiepartijen," aldus Wits, die onlangs de leider van de Guomindang sprak. De partij behoort inmiddels tot de oppositie, maar wordt nog steeds gezien als verzoenend richting China. "Niet omdat ze zich willen aansluiten bij de Volksrepubliek China," zegt Wits. "Ze geloven in economische banden en uitwisselingen." Veel Taiwanezen zien dat juist als een risico: economische overname als een voorbode van militaire overheersing.

Het oog van Beijing

China reageert voorspelbaar boos op de militaire oefeningen, maar dat is volgens Wits standaard. "Ze proberen het dan altijd voor te stellen alsof de Taiwanezen aan het provoceren zijn. Wat vrij vreemd is, want deze houding, dit nieuwe bewustzijn dat ze hun defensie heel serieus moeten nemen is voor honderd procent een reactie op Chinese provocaties."

In China wordt de situatie in Taiwan scherp gevolgd. De Russische inval in Oekraïne biedt een waarschuwend voorbeeld, stelt Wits. "China is heel duidelijk aan het kijken van: hoe reageert het Westen hierop? Wat voor sancties worden Rusland opgelegd?" In Beijing werkt een team aan het analyseren van de gevolgen van die sancties, en hoe China zelf zou worden geraakt in een vergelijkbaar scenario. Of China onder de indruk is van de Taiwanese oefeningen, is moeilijk te zeggen. Toch denkt Wits dat het werkt: "De Chinezen moeten zien: het is de Taiwanezen wel menens. Wij kunnen in een situatie terechtkomen zoals met Rusland en Oekraïne." Het verzet van Oekraïne tegen de Russische invasie blijkt effectiever en hardnekkiger dan de militaire grootmachten Rusland en China hadden verwacht. "Dat brengt ons ook bij waarom het zo belangrijk is om Oekraïne te blijven steunen," zegt Wits, "als je ook een oorlog tegen Taiwan wilt voorkomen."