Undercover bij arbeidsmigranten: 'Het hele systeem is verrot'

Timmerman begon in de bouw, waar hij merkte dat vrijwel elke arbeidsmigrant werd ingehuurd via een uitzendbureau. "De uitzendbureaus maken vaak zelf weer gebruik van uitzendbureaus, waardoor er een hele keten ontstaat. De Nederlandse bedrijven – de inleners – hebben eigenlijk nauwelijks zicht op wie er op de werkvloer rondlopen en hebben ook geen contact met ze", vertelt de criminoloog. "Ze hebben weinig zicht op hun omstandigheden, wat leidt tot allerlei problemen in de handhaving."

Timmerman was erbij toen een collega - een arbeidsmigrant - een ongeluk kreeg: een zwaar voorwerp viel op de hand van zijn collega en hij zou naar de eerste hulp moeten. "Dat deed hij niet, want hij was doodsbang dat hij zijn baan kwijt zou raken. Ik heb meer dan eens gezien dat jongens die gezondheidsproblemen hadden, niet teruggevraagd worden, dus we bleven maar een beetje doorwerken, hij met één hand", aldus Timmerman. "Ik vond het schrijnend, maar het gaf me wel het besef: dit is niet een probleem van een paar rotte appels, maar een verrot systeem."

'We houden de economie draaiende'

Raymond Puts van OTTO Workforce, het grootste uitzendbureau van Nederland voor arbeidsmigranten, dat meer dan 10.000 migranten aan het werk houdt – is het niet eens met deze conclusie. "We houden de economie draaiende, ook met mensen uit het buitenland, omdat we simpelweg niet genoeg werknemers meer in Nederland hebben. Dat moeten we absoluut op een verantwoorde manier doen, maar zeggen dat het systeem in Nederland rot is, daar blijf ik echt bij weg", zegt hij.

OTTO probeert zijn verantwoordelijkheid te nemen.
"Wij zijn marktleider, dus we moeten laten zien dat het beter kan. Bij ons heeft niemand een onzeker contract: we heten wel uitzendbureau, maar 70% van onze mensen heeft een vast contract. We bieden iedereen minimaal 32 uur werk, omdat we vinden dat als we mensen naar Nederland halen, we ze ook zekerheid moeten bieden."

Timmerman vindt dat OTTO werk doet dat het eigenlijk niet zou moeten doen. "Uitzendwerk moet terug naar waar het voor bedoeld is: piek, ziek of seizoenswerk," vindt hij. Volgens hem zouden de inlenende bedrijven mensen gewoon zelf in dienst moeten nemen. "Structureel voltijdwerk verdient een normaal contract." Door uitzendbureaus als tussenschakel kunnen bedrijven volgens hem de verantwoordelijkheid afschuiven. "Ze hoeven helemaal niet meer betrokken te zijn bij hun werknemers."

OTTO zegt juist dat die betrokkenheid voor uitzendbureaus juist makkelijker is. "Wij regelen vaak ook de huisvesting. De werkgevers hebben die faciliteiten niet. Als een arbeidsmigrant in dienst wil bij zo’n werkgever, vraagt hij vaak: ‘Heeft u huisvesting?’ En dat hebben ze meestal niet. Dat is een drempel die we met z’n allen moeten oplossen," zegt Puts. "Ik zou het toejuichen als elke arbeidsmigrant zelf huisvesting kon vinden, maar er is simpelweg te weinig."