Hoe Hans van Manen (1932 - 2025) de danswereld openbrak

"Hans van Manen had een diepe, opgetogen liefde voor de dans als kunstvorm, dat is iets heel bijzonders geweest", vertelt Roodnat. Die liefde bleek robuust genoeg om lege zalen te doorstaan. Aanvankelijk maakte Van Manen dans 'waar niemand naar kwam kijken': zo nieuw was het, volgens Roodnat. "Soms waren er meer mensen die op het toneel stonden dan dat er in de zaal zaten." Het publiek had tijd nodig om zijn werk te leren kennen en waarderen, maar dat vond Van Manen niet erg. "'Wie er zitten hebben gelijk, en wie er niet zit heeft pech gehad', zei hij dan."

Van Manen zocht de grens op tussen moderne dans en klassieke techniek, een combinatie die de danswereld enthousiasmeerde. Roodnat herinnert zich hoe ze als tiener in 1971 omver werd geblazen door zijn ballet Grosse Fugen. "Ik zat daar ademhappend naar te kijken. Zijn mannelijke dansers droegen lange rokken, zoiets had ik nog nooit meegemaakt. Het was heel erg aards, heftig, fysiek. Het vertelde me iets waar ik nog steeds geen woorden voor heb." Van Manen kon als geen ander muziek begrijpen, vertelt Roodnat: "Dans is zichtbare muziek, en Van Manen was zeer muzikaal. Aan zijn accenten zag je dat hij de compositie begrepen had. Ik denk dat hij de muziek ook kon zien als hij het hoorde."

Hans van Manen was Hans van Manen 

Van Manen werd veelvuldig 'De Mondriaan van de dans' genoemd. "Dat vind ik echt onzin", zegt Roodnat stellig. "Waarom zou je hem vergelijken met een schilder? Hans van Manen is de Hans van Manen van de dans." Ze herinnert zich dat ze hem eens de vraag stelde hoe Mondriaan zou dansen: "Hij was nooit te beroerd om aan dat soort dingen mee te doen. Dus hij stond op, liep een paar rechte lijntjes op het podium, ging weer zitten en zei: 'Zo!'"

Van Manen streefde altijd naar perfectie, wat volgens Roodnat leidde tot een veeleisende werkwijze. "Medelijden was volgens hem een onzinnige emotie, waar je niet ver mee komt. Dus als hij een danser heel goed vond, daagde hij diegene uit, om samen zo ver mogelijk te komen. Als je daar niet tegen kon, liet hij je ook heel snel vallen."

Van Manen brak de danswereld open door overal inspiratie te vinden, vertelt Roodnat: "Hij was niet bang voor het grote gebaar en de onverwachte beweging. Van de klompen en hoge hakken waar zijn dansers mee werkten tot de overwinningssprong van een voetballer: bij iedere beweging die hij zag, dacht hij na hoe hij die kon gebruiken. Hij heeft laten zien dat je door alles geïnspireerd kan worden, en dat je door technieken te combineren iets moois kan maken."

Van Manens nalatenschap is nog altijd tastbaar, vertelt Roodnat: "Er wordt gezegd dat er elk moment van de dag wel ergens een ballet van Hans van Manen wordt uitgevoerd. Het was een ontzettend leuke, maar ook lastige man. En de beste choreograaf die we hadden."