Adelheid Roosen en de Ander

Zelfreflectie als startpunt

Adelheid Roosen geeft in de Raad voor Advies en Inspiratie, samen met onder andere Clarence Seedorf en Gloria Wekker de Amsterdamse politie gevraagd en ongevraagd advies over inclusie en racisme binnen het korps. "Je moet niet kijken naar de ander, maar naar wat die ander in jóu oproept. Wat zegt jouw oordeel over jezelf?" In plaats van oordelen over 'de PVV-stemmende agent' of 'de linkse activist' zoekt ze naar wat er tussen mensen kan ontstaan als ze zich uitspreken. Kwetsbaar, eerlijk, nieuwsgierig. "Zolang de ander alleen wordt 'toegelaten' tot jouw wereld, verandert er niks. Je moet toestaan dat jouw wereld óók verandert." Dit vormt de basis voor haar nieuwe theatervoorstelling.

De adoptie-methode

Voor deze voorstelling maakt Roosen gebruik van de door haarzelf ontwikkelde adoptie-methode. Daarbij wonen acteurs tijdelijk bij wijkbewoners om hun leven van binnenuit te leren kennen. En er gaat een intensieve periode van research aan vooraf om de socio-economische situatie goed te leren kennen. Vanuit die levenservaring wordt detheatervoorstelling gespeeld. De aanpak leverde al indringende projecten op, zoals in Tanger, waar Marokkaanse vrouwen openlijk spraken over hun besnijdenis en mannen over hun verborgen homoseksualiteit. En nu dus bij de politie. Ook daar gaat het niet alleen over ‘de ander leren begrijpen’, zegt Roosen. “Het gaat ook over samen een ruimte delen en een nieuwe ruimte maken.”

In haar zoektocht naar verbinding botst Roosen op het woord ‘inclusief’. Ze wil namelijk niet inclusief doen, maar inclusief zijn. Ze is kritisch op hoe inclusiviteit vaak afhangt van welwillendheid van de ander. "Wanneer de ander enkel wordt getolereerd, verandert er nog niets in het fundament van onze samenleving. Als we de ander opnemen in onze maatschappij, met diens geschiedenis, cultuur en tradities, dan zullen we ook moeten accepteren dat het fundament van onze samenleving er wezenlijk anders gaat uitzien."

Op zoek naar nabijheid

Adelheid wordt zielsgelukkig van bordjes ‘verboden toegang’ en gaat bij elk systeem op zoek naar een achterdeurtje. Haar rebellie drijft op het geloof in menselijkheid. "Als ik voel dat iemand niet bij zijn eigen medemenselijkheid kan, raakt me dat. Daar ligt de pijn. En ook de taak." Zoals de filosoof Emmanuel Levinas haar inspireert: "Zie in het gezicht van de ander jezelf." In het theater, in het klaslokaal, op straat of aan de voordeur — altijd stelt ze zichzelf de vraag: 'wat roept de ander in mij op?' "Niemand leert ons hoe je in gesprek gaat met iemand die fundamenteel anders denkt. En dus herhalen we alleen maar hoe spannend we het vinden. Terwijl de enige manier is: het doen."