Kiki Ho leert ons de kunst van het zien

Buitengewoon

Wat Kiki vooral niet wil, is het reduceren van Siu's leven tot haar uiteindelijke zelfdoding. "Het is niet eerlijk naar de persoon als dat de enige herinnering is die overblijft." In plaats daarvan wordt Siu geïntroduceerd via archiefmateriaal en haar eigen kunst. "Ze was een uitzonderlijk kunstenaar, en buitengewoon gevoelig", aldus Kiki. "Ze kon haar buitenwereld heel scherp vatten via de lens, maar haar schilderkunst was een totale vertaling van binnenuit."

Haar eigen intuïtieve benadering bracht Kiki naar Schotland. In zelfverkozen eenzaamheid begon ze met het archiveren van Siu's werk. "Ik weet dat dit nog een stukje van haar ziel is, en het enige wat ik wilde, is dat goed behouden."

Wie is hier nou gek?

Siu bleef haar hele leven lang kunst maken, ook toen ze na een psychose werd opgenomen. In Schotland kwam Kiki er pas achter hoe hyperbewust Siu was van haar veranderende situatie. Van jonge vrouw op de springplank van haar leven, moest ze zich schikken in de rol van patient. "Het stigma dat ze voelde, hoe mensen haar opeens anders benaderden - ze had dat allemaal retegoed door. Toen ik dat allemaal las en zag, stak dat me wel. Ik dacht: potverdomme, als we op dát niveau hadden kunnen praten, dan was het misschien anders geweest."

Bijzonder schrijnend is een fragment waarin Siu zelf aan het woord komt, in gesprek met een psycholoog. In de mazen van het zorgsysteem verstilt zelfs haar meest basale vraag om hulp: "Ik dacht dat jij me kon helpen, maar eigenlijk wijs je me gewoon af."

Terwijl haar hele omgeving Siu wilde terugduwen naar 'hoe het was', was er niemand die haar zag in de volledigheid van haar anders-zijn. Volgens Kiki moeten we mensen als Siu meer benaderen vanuit nieuwsgierigheid, en minder vanuit angst: "Die angst vertroebelt je hele zicht. Je kunt iemand niet meer zien als een mens. Hoe kan iemand ooit in zelfacceptatie leven als de ene kant er wel mag zijn en de andere niet?"

Het maken van de film heeft de relatie met haar zus bestendigd. "Ik doe veel in haar naam, maar in mijn gevoelswereld ook mét haar. Dat is het mooie aan kunst: de persoon kan overlijden, maar de kunstenaar blijft altijd levend."

'Zie je,', een film van Siu Ho en Kiki Ho, is te zien op NPO Start.

Luister hier het gesprek tussen Kiki en Lara Billie in Wat Blijft.