Roxane van Iperen: 'Politici misbruiken democratische instituties om de democratie zelf te ondermijnen'

Marmottenrace

"Onze samenleving is volgens Roxane van Iperen net een marmottenrace. Het beestje moet zijn weg vinden in een sjoelbak vol tussenschotten. Aan het einde van het parcours ligt een geldprijs. "We zitten als marmotten in de lokale bak met schotten die zo zijn geplaatst door de economie. Dat is de werkelijke crisis en moet veranderd worden."

Die marmottenrace kan je op meerdere niveaus zien. Globaal en lokaal. "Met de komst van wereldwijde markteconomie werd de link tussen ondernemer en gemeenschap doorgeknipt. Van kledingproductie in Bangladesh tot een hoofdkantoor in Amerika en Nederland als belastingparadijs", zegt van Iperen. "Terwijl de globale systeembak zoveel mogelijk in het teken staat van vrijheid leven wij nog steeds in die lokale bak waar de democratie ooit voor verzonnen was."

Gesplitste realiteiten

Realiteiten worden gesplitst en Roxane ziet hoe waarden en normen uit de private sector de ziel van de publieke sector infecteren. "We zijn allemaal mini-ondernemingen geworden en denken in kwartaalcijfers. Vroeger stond de overheid boven het bedrijfsleven en de burgers om het welzijn van iedereen te behartigen. Kleine of grote portemonnee. Maar nu wordt degene met de kleine portemonnee toch minder interessant. Dat zien we op de woningmarkt en de zorg."

Terwijl op globaal niveau het laagste punt als doel heeft willen mensen op lokaal niveau gewoon een goed bestaan leiden. Met wij-zijdenken tot resultaat en populisme als antwoord, zegt van Iperen. "Want hoe groter de crisis, hoe meer een bevolking ontvankelijk is voor een zogenaamde sterke leider." Hoewel deze tendens van alle tijden is, speelt de private digitale infrastructuur van social media een nieuwe rol: 'Propaganda on steroids' noemt Roxane het.

Een brandend huis

Terwijl de democratie ons een optimaal leven moet bieden leidt het systeem ons geduldig naar de afgrond, ziet van Iperen. "Geen enkele van de twee marmottenbakken heeft klimaat voor ogen terwijl de klimaatcrisis het enige is wat de mensheid echt bedreigt. Niet winstmaximalisatie, niet migratie."

"Ik denk nog steeds dat de democratie de beste bestuursvorm is, maar politici misbruiken democratische instituties om de democratie zelf te ondermijnen. We zien aan alle kanten dat rechten van minderheden van tafel worden geveegd." Hoewel democratie vanzelfsprekend lijkt, waarschuwt van Iperen dat die zichzelf niet kan garanderen. "Want als je op democratisch niveau een bepaalde moraal gaat opleggen aan mensen, ga je richting een dictatuur. We zitten nu op een glijdende schaal van misbruik van de vrijheid die de democratie garandeert voor burgers." Roxane vreest dat de democratie zo'n niveau aan zelfdestructie niet kan tegenhouden. "Het voordeel van een huis dat in brand staat, is dat je dan de constructie het allerbeste ziet."