Maarten Reijnders met boek over geschiedenis XS4ALL genomineerd voor Brusseprijs

Reijnders heeft altijd al een boek willen schrijven over de allereerste jaren van het internet. "Mijn uitgever en ik hebben die periode heel erg meegemaakt. Ik ben zelf in 1994 online gegaan en het was een spannende en optimistische tijd. Daar hebben we allebei warme herinneringen aan", zegt hij in NOS Met het Oog op Morgen. "Ik wilde het ook maken, omdat veel discussies van vandaag de dag, zoals privacy of vrijheid van meningsuiting, toen ook al werden gevoerd."

Hacken met een ideologische boodschap

Het boek begint midden in de jaren tachtig. De toen 17-jarige hacker Rop Gonggrijp dringt dan binnen bij de computers van het RIVM. Een bepalend moment, vond Reijnders. "Het is de eerste hack in Nederland die de voorpagina’s van de kranten haalt. Je ziet daar een aantal dingen samenkomen. Het ging gelijk over privacygevoelige informatie, en je ziet ook dat een jonge jongen gelijk een grote rol speelt en dat publicitair slim speelt."

Gonggrijp combineerde het hacken met een ideologische boodschap, zegt Reijnders. "Hij had daar ook een breder verhaal bij. Je had heel veel hackers die geïnteresseerd waren in techniek, hij ook, maar hij bouwde er een politiek verhaal omheen. Zo ging het over het toegang krijgen tot informatie van de overheid. Nu kan je kamerstukken online bekijken, toen had je daar een heel duur abonnement voor nodig om dat via een computer te bekijken. Gonggrijp vond dat het anders moest en dat het voor iedereen toegankelijk moest zijn."

Internet voor iedereen

De missie van het groepje hackers achter XS4ALL was om internet voor alle mensen in Nederland toegankelijk te maken. Dat lukte uiteindelijk in 1993. Toen is XS4ALL vanuit een appartement in Amsterdam internet gaan aanbieden aan particulieren. Dat was volgens Reijnders een hele uitdaging. "Universiteiten en bedrijven hadden toegang, maar voor particulieren was dat niet mogelijk. Zij hebben contact gezocht met organisaties die internet aanboden en gevraagd of ze via hen een internetaansluiting konden krijgen."

Allerlei telefoonlijnen moesten worden aangelegd naar het appartement. De PTT vertrouwde het niet helemaal, want er werd helemaal niet gebeld vanuit het appartement. "Maar er kwamen wel telefoontjes binnen."

Ideologie

Uiteindelijk werd XS4ALL ook overgenomen door KPN. Reijnders vertelt dat veel medewerkers en klanten er moeite mee hadden. "De partij waar we jarenlang tegen gevochten hebben, neemt ons nu over. De aandeelhouders hadden toen het idee dat het de enige partij was die begreep waarom ze op aarde waren gezet. Misschien juist door die jarenlange botsing."

Volgens Reijnders is de groep hackers teleurgesteld in hoe het internet zich ontwikkeld heeft. "Ik denk dat met name de macht van een aantal grote bedrijven heel veel mensen uit die tijd tegen de borst stuit, omdat het idee juist was om het te democratiseren en dat kleine bedrijfjes een rol zouden spelen. Nu zijn er een aantal grote bedrijven die de dienst uitmaken."