Rowwen Hèze-zanger Jack Poels: 'Tradities houd je in stand door ze te veranderen, zo ook taal'

Het is niet de eerste keer dat frontman Jack Poels en zijn bandleden zich in de Nederlandse muziektempel bevinden. In 1995 stond Rowwen Hèze er voor het eerst en op 7 september vierden ze maar liefst hun twintigste keer op het Paradiso-podium.

Lange klinkers

De zanger komt uit de omgeving van Horst, uit het Limburgse plaatsje America. Daar wordt een dialect gesproken waarbij Appel het gelijk opvalt dat de klinkers langer worden gemaakt en de 'G' zacht is: "Het woord 'moeder', wordt daar 'mooder' en 'kranteninterview' wordt 'kraanteninterview'."

Poels vertelt in een interview dat hij niet denkt dat het dialect verdwijnt, maar juist verandert: "Tradities houd je in stand door ze te veranderen, dat geldt ook voor de taal. Het is mooi als dat meebeweegt." Volgens Appel klinkt dit als tegenspraak, maar bedoelt Poels dat je met verandering een taal in leven houdt. "Het Latijn is bijvoorbeeld een dode taal, daar wordt niets meer aan veranderd."

'Een soort' en 'zemma'

"Het gebruik van 'een soort' valt me op", zegt Appel over de twee woorden die Poels vaak toevoegt in zijn zinnen. Het laatste decennia heeft het gebruik hiervan een enorme vlucht genomen, vertelt Appel: "Alles is een soort." Volgens de taalwetenschapper wordt 'een soort' vaak gebruikt om te benadrukken dat iets niet letterlijk is, maar meer metaforisch opgevat dient te worden. "Zoals 'een soort' van pauzestand."

Appel gaat verder met analyseren en valt het op dat een stopwoordje van de zanger 'zeg maar' is. "Soms wordt het ook ingeslikt tot 'zemma', dan is het al helemaal een stopwoordje geworden." Het wordt aan het einde van zinnen toegevoegd terwijl het volstrekt onnodig is, volgens de taalwetenschapper. "Ik vind het wel opvallend dat iemand die duidelijk heel taalgevoelig is, zoals Jack Poels, zo een stopwoordje overneemt."

Woordkunstenaar

Poels is een levendige verteller, valt Appel op. Zo verwijst de zanger in dat eerder genoemde interview naar mensen die te veel vasthouden aan het dialect en haar regeltjes met 'dialectnazi's', als variant op het begrip 'taalnazi's.' In een ander interview vertelt Poels over het uitzicht van zijn achtertuin en noemt een paar bomen die er wat zielig bij staan 'een paar kneuzen'. Naar de kerk verwijst hij als een 'baken'.

Schitterende omschrijvingen, volgens Appel: "Die vertelkunst hoor je terug in zijn liedjes."