No fly-zone boven westen van Oekraine? 'Totale escalatie'

D66 en Volt pleitten donderdag in het Kamerdebat voor een no-fly zone boven het westen van Oekraïne. Het kabinet is daar geen voorstander van. Volgens demissionair Schoof zijn er 'grote risico’s' aan verbonden, zei hij donderdag.

Volgens oud-generaal Pieter Cobelens, tevens oud-directeur van MIVD, is het juist hoog tijd voor zo’n no-fly zone boven het westen van Oekraïne, parallel aan de grens met Polen. Dat zou betekenen dat Russische raketten die naar het westen van Oekraïne vliegen, door NAVO-landen uit de lucht worden gehaald.

Met een dergelijke zone moet de NAVO aangeven dat de Russen daar ver vandaan moeten blijven, zegt hij: "Om misverstanden te voorkomen. Want als dit soort misverstanden blijven komen, krijg je de situatie dat je in een artikel 5-situatie gaat komen." Die houdt in dat een aanval op één NAVO-lidstaat wordt beschouwd als een aanval op alle lidstaten: "Dat wil je niet."

'Volstrekt onverantwoord'

Een no-fly zone is volstrekt onverantwoord, vindt Bastiaan van Apeldoorn, hoogleraar en Eerste Kamerlid (SP). "Dat is echt een totale escalatie. Ik ben het ermee eens dat de drone-aanval een escalatie en mogelijk provocatie was van Rusland, maar je moet erg uitkijken voor een dynamiek van escalatie op escalatie die onbeheersbaar wordt met actie en reactie."

Het zou een totale escalatie kunnen betekenen, vreest hij. "Het brengt een enorm risico met zich mee van een directe confrontatie met Rusland. De NAVO zou tot een direct militair treffen kunnen komen met Rusland. Voor je het weet heb je dus een grote oorlog met Rusland, feitelijk een Derde Wereldoorlog."

Rusland zal zo’n no-fly zone niet accepteren, zegt hij. "Dan zal je dus ook bereid moeten zijn om Russische MiG-vliegtuigen en straaljagers uit de lucht te moeten halen. Dat zal Rusland zien als een directe aanval van de NAVO op Rusland en niet onbeantwoord raken. Ik denk dat verantwoordelijke politici in de NAVO er alles aan moeten doen om dat scenario van een directe oorlog met Rusland te voorkomen."

Druk zetten op Poetin

Cobelens is echter niet bang voor een zo’n directe oorlog: "De Russen hebben op dit moment absoluut niet het vermogen om het te zien als een oorlogsverklaring tegen Rusland en dan ten strijde te trekken. Dat zie ik absoluut niet gebeuren."

Poetin is alleen onder de indruk van echte druk, denkt de oud-MIVD baas: "Van praten en onderzoeken trekt hij zich niks aan. Tot nu toe krijgt-ie alleen maar dreigingen van de Amerikaanse president, die worden uitgesteld of niet doorgaan. En wij reageren net zoals destijds met de Krim."

Het wordt hoog tijd dat Europa een rode lijn trekt, stelt Cobelens: "Tot hier en niet verder. Dat hebben we nog nooit gedaan. Ik denk dat er hier een reden voor is, want er vallen wapens op een NAVO-land."