Europees Hof buigt zich over mogelijk racistische gettowet, maar 'Denen gaan dit niet terugdraaien'

De gettowet geldt voor wijken met veel criminaliteit en sociale problemen. Volgens Creton hebben de Denen een uitgebreid systeem opgezet om te bepalen welke buurten onder de wet vallen. "Ze kijken wie er in de sociale huurflats woont, hoeveel mensen er een strafblad hebben, het aantal werklozen en het aantal mensen zonder vervolgopleiding", vertelt Creton. Maar ook naar een ander, omstreden criterium: het aandeel bewoners met een niet-westerse achtergrond. 

 "Als een wijk volgens die criteria te slecht scoort, dan kan de overheid besluiten dat een deel van de sociale huurflats wordt gesloopt", legt Creton uit. "De bewoners krijgen dan te horen: uw woning verdwijnt en u moet verplicht verhuizen naar een andere sociale huurwoning." Volgens de Deense overheid is dat nodig om probleemwijken aan te pakken. De gedachte is dat buurten met veel sociale huurwoningen te eenzijdig zijn samengesteld. Door sociale huur en koopwoningen te mengen, zou de integratie verbeteren.

Rechtszaak

De rechtszaak die nu bij het Europees Hof ligt, draait vooral om het criterium waarbij wordt gekeken naar de achtergrond van bewoners, wat als discriminerend wordt gezien. Hoewel de wet al acht jaar van kracht is, volgt de uitspraak van het Hof pas nu. Dat komt door een langdurig juridisch traject. "De eerste bewoners zijn in 2020 naar de rechter gestapt", zegt Creton. "Maar de zaak is eerst door het Deense rechtssysteem gegaan en uiteindelijk bij het Europese Hof terechtgekomen."

Gevolgen

In de jaren dat de wet van kracht is, heeft die al ingrijpende gevolgen gehad. Verspreid over het land zijn inmiddels duizenden bewoners gedwongen verhuisd uit zeventien aangewezen wijken. De reacties daarop lopen sterk uiteen. "Een deel van de mensen is blij dat ze naar een andere wijk kunnen verhuizen", zegt Creton. "Maar er zijn ook veel bewoners die zich hier fel tegen verzetten."

Creton sprak onder meer met een Palestijns-Deense buschauffeur die weigert zijn woning te verlaten. Hij woont met zijn vrouw en vier kinderen in een flatcomplex dat grotendeels al is gesloopt. "Bijna iedereen is al vertrokken, maar hij blijft. Hij zegt: ik woon hier al een groot deel van mijn leven, ik heb de Deense nationaliteit en mijn hele netwerk is hier. Familie, vrienden, en de markt waar hij elke week zijn boodschappen doet. Voor hem, en voor veel andere bewoners, is dit simpelweg hun thuis."

Verwachting

Wat het Europees Hof precies zal oordelen, blijft afwachten, maar de verwachtingen zijn duidelijk. "De verwachting is dat het Hof zal zeggen dat deze wet discriminerend is, vanwege dat criterium van niet-westerse afkomst", zegt Creton. Tegelijkertijd verwacht ze niet dat Denemarken de wet fundamenteel zal terugdraaien. "Waarschijnlijk schrappen ze dat ene criterium, maar passen ze de andere criteria zo aan dat het eindresultaat hetzelfde blijft."

Volgens Creton is Denemarken bovendien vastberaden om door te gaan. De wet wordt breed gesteund in het Deense parlement en is een kwestie van politiek prestige. "Dit gaan de Denen niet meer terugdraaien."