'We zijn slechter voorbereid op een pandemie dan vóór corona'

Het pandemieakkoord

Het pandemieakkoord is opgesteld naar aanleiding van de coronapandemie. In het akkoord staat onder andere dat landen bij een uitbraak direct ziekteverwekkers moeten delen met de WHO, in ruil voor eerlijke toegang tot vaccins en medicijnen. Ook wordt gestreefd naar technologieoverdracht naar lage-inkomenslanden en naar een 'One Health'-aanpak, waarin de gezondheid van mens, dier en milieu met elkaar verbonden zijn.

Een belangrijk element is dat farmaceuten 20% van hun vaccins en medicijnen beschikbaar moeten stellen aan de WHO, waarvan de helft gratis beschikbaar moet zijn voor armere landen. "Op papier is dat sterk", zegt Baidjoe. "Maar of landen zich daar in crisistijd aan houden? Ik ben sceptisch."

Bezuinigingen

We staan er minder sterk voor dan voorheen, onder andere door wereldwijde bezuinigingen. Niet alleen op de gezondheidszorg, maar ook op wetenschappelijk onderzoek. "We zien dat in Nederland, maar ook wereldwijd. En dat heeft grote gevolgen", aldus Baidjoe.

Preventieprogramma’s voor ziektes als hiv, malaria en tuberculose worden stopgezet. Dat betekent dat deze ziektes opnieuw de kop kunnen opsteken. "Sterker nog", zegt Baidjoe, "ze zijn inmiddels vaak gevaarlijker geworden omdat ze resistenter zijn."

Hij noemt dit een tikkende tijdbom. "Deze ziektes hebben zich kunnen ontwikkelen. Als je ze laat terugkeren in een wereld die verzwakt is, dan ben je verder van huis dan ooit."

Het vertrek van de VS

"De VS betaalde voorheen ruim 1/5 van het WHO-budget," zegt Baidjoe. "Dat verlies is enorm. Niet alleen financieel, maar ook symbolisch. Als de grootste donor uitstapt, brokkelt het vertrouwen af. Dat maakt internationale coördinatie veel moeilijker."

Prioriteit nummer één

Als we ons beter willen voorbereiden op een volgende pandemie, dan moet volgens Baidjoe het herstel van vertrouwen in overheid, zorgsysteem en instituties bovenaan de prioriteitenlijst staan.

"Het allerbelangrijkste is investeren in vertrouwen. Want als er morgen een virus uitbreekt, is wantrouwen vanuit de samenleving levensgevaarlijk. In crisistijd werkt wantrouwen verlammend."