Kan iemand uit zijn eigen kring Poetin stoppen?

Sofia Abramovic is de dochter van oud-Chelsea eigenaar Abramovic en heeft 60.000 volgers op Instagram. Ze zegt in haar bericht dat Rusland geen oorlog wil, maar dat alleen Poetin dat wil. Dat bericht verdween ook weer snel. Ook de dochter van een van de woordvoerders van Poetin deelde onlangs een anti-oorlogpost: 'Nee tegen de oorlog'. Ook dit bericht is inmiddels verdwenen.

Invloed van oligarchen

Maar dat is geen betekenisvol verzet vanuit de inner circle van Poetin, zegt Rusland-expert Helga Salemon, verbonden aan het centrum voor Strategische Studies in Den Haag. De oligarchen hangen namelijk nog onder twee of drie andere blokken aan Poetins zijde, die veel meer invloed hebben.

De dochters van deze oligarchen leven ook een heel luxe leven in het buitenland. Ook bijvoorbeeld de dochter van Poetins woordvoerder, die opgegroeid is in Parijs, heeft wel iets gezegd, maar dat is vrijblijvend, zegt Salemon. "Het zou pas echt nieuws zijn als zij haar papa opbelde en zou zeggen: 'Wil je hier onmiddellijk mee ophouden? Anders wil ik je nooit meer zien'. Maar dat heeft zij niet gedaan."

De piramide om Poetin heen

Daarnaast willen oligarchen wel graag hun geld terug, zegt Salemon. "Ze denken: ik wil mijn jacht terug in Nice, ik wil mijn huis terug in Nice, ik wil niet wil dat mijn kinderen worden gepest op Harvard, maar ze denken niet: ik zeg het tegen Poetin, want dan ben ik al mijn geld terug. En daarbij hebben zij de Russen mogen beroven, in ruil voor steun aan Poetin en zijn clan." Op dit moment denken ze dat ze meer te verliezen hebben, dan te winnen, zegt Salemon.

Er is heel weinig verzet in Poetins persoonlijke entourage. "Hij heeft 20 jaar zijn best gedaan om deze een piramide te bouwen, van mensen die niks tegen hem durven te beginnen. Met aan de top de mensen uit de veiligheidsdiensten waar hij uit voortkomt. Dat zijn mensen minstens zo eng als hij", zegt ze.

Klein maar machtig

Russen gaan al dagen de straat op om te protesteren tegen de oorlog en ook zouden Russen het land willen verlaten. Er zouden volgens een Russische mensenrechtenorganisatie al meer dan 7500 protesterende mensen gearresteerd zijn. Maar vanuit zijn eigen kring is dus geen verzet.

Dat eigen kringetje is grofweg verdeeld in 2 á 3 blokken, legt Salemon uit: je hebt de haviken, het economische blok en het leger. De haviken zijn deels mannen uit de veiligheidsdienst van Poetin. "Die kunnen je maken of breken. Het is dus een kleine groep die in die machtspiramide zit, die Poetin vertrouwt. Het lijkt erop dat die mensen mee zijn geradicaliseerd met hem. Ze steunen hem nog wel. Die groep is vooralsnog machtig genoeg om met de veiligheidsdienst de mensen te onderdrukken."

Lavrov

Sergej Lavrov, de minister van Buitenlandse Zaken waarover we de afgelopen tijd veel in het nieuws horen, zit in dat tweede economische blok. Dat Lavrov afvallig wordt is dan ook een illusie, denkt Salemon.

"Het is een duplicaat van Poetin als je kijkt wat hij deze week heeft gezegd. Hij zei bijvoorbeeld: 'Amerika is tegen ons, wij moeten de mensen daar bevrijden.' Hij is een pure spreekbuis van Poetin. Als hij anders denkt, heeft hij dat goed weten te verbergen."

Leger

Het Russische leger, het derde blok, heeft begin februari wel kritiek geuit in de vorm van twee voormalige hooggeplaatste militairen. "Daar zit wat beweging in. Een van die hooggeplaatste militairen heeft gezegd: Poetin moet opstappen." De ander heeft gezegd dat invasie onhaalbaar is, in een militaire krant.

"Maar zij zij niet meer in dienst en zitten niet meer in die piramide van Poetin. Die staan dus buiten die machtsverticaal. Er wordt dus wel wat gemurwd, maar of dat die piramide omver kan werden, is maar de vraag. Die mensen hebben wel heel veel aanzien, maar ik ben benieuwd of die nog van zich laten horen."

Geen alternatief

Voorspellen of er iemand uit Poetins kringetje zich tegen hem keert, is heel moeilijk. Dan zou er iets in die piramide moeten gaan schuiven. Stel dat hij besluit tot de inzet van kernwapens, is er dan niemand die hem tegen spreekt? "Het is een zwarte doos. Voor zo ver wij nu kunnen zien, zijn er nog geen barstjes in die piramide om hem heen."

Daarnaast heeft Poetin ook alle alternatieven uitgeschakeld. Hij heeft afgerekend met de oppositie. "En het parlement, de rechtspraak, justitie, die spreken allemaal Poetins woord. Bijna alle leiders die een tegenactie zouden kunnen leiden, zitten in het buitenland." Of denk bijvoorbeeld aan Navalny, die gevangen zit. "Ieder alternatief voor Poetin heeft hij eigenhandig onmogelijk gemaakt."