Oud-EU-gezant over druk op Israël: 'Nederland moet zichzelf nooit te klein maken'

Het demissionaire kabinet besloot zondag in het Catshuis, tijdens overleg met demissionair minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp, tot eigen maatregelen om Israël onder druk te zetten. Aanleiding is de wens om veel meer humanitaire hulp toe te laten in de Gazastrook.

De maatregelen omvatten een inreisverbod voor twee omstreden ministers, Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) en Bezalel Smotrich (Financiën), die opriepen tot etnische zuiveringen in Gaza, een tijdelijk wapenembargo en importbeperkingen op producten uit bezet gebied. Ook is de Israëlische ambassadeur ontboden.

'Standaardmaatregel als je echt boos bent'

"Wat betreft die twee ministers zijn het symbolische maatregelen; zij wisten al dat ze niet welkom waren", zegt Koopmans in Sven op 1 Zomereditie. "Maar het is een belangrijk signaal. De ambassadeur op het matje roepen is een soort standaardmaatregel, maar wel een die je neemt als je écht boos bent."

Over de importbeperkingen zegt hij: "De handelsrelatie op de agenda zetten is een volgende stap en meer substantieel. Dat heeft meer impact in Israël. Maar het is moeilijk: je hebt er in de Europese Unie een grote meerderheid voor nodig, en die is er op dit moment niet."

'Nederland moet zichzelf nooit te klein maken'

Eerder stelde minister Veldkamp nog dat Nederland in zijn eentje "geen deuk in een pakje boter slaat". De nieuwe koers van het kabinet wijkt daar van af. Volgens Koopmans is die ommezwaai terecht. "Nederland is een middelgrote macht. Nederland moet zichzelf nooit te klein maken."

"Ja, er zijn landen die groter zijn," vervolgt hij, "maar wij zijn wel een belangrijk land. We hebben veel invloed in de Europese Unie en een grote handelsrelatie met Israël. Bovendien zijn we een grote donor voor de Palestijnen. We hebben over het algemeen goede banden met iedereen. Daar kunnen we gebruik van maken."

Koopmans niet onder indruk van kritiek

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Gideon Saar, zei tegen de Nederlandse ambassadeur het te betreuren dat Nederland "een langdurige vriendschap met Israël inruilt voor openlijke vijandschap." Ook zou Nederland volgens hem "het antisemitisme in Nederland voeden" met de recente maatregelen.

Itamar Ben-Gvir reageerde op X: "Op een plek waar terrorisme wordt getolereerd en terroristen welkom zijn, is een Joodse minister uit Israël niet welkom. (...) Onze vijanden zijn gewelddadige, moorddadige verkrachters, maar in Europa is degene die wordt aangevallen schuldig."

Volgens Koopmans hoeft Nederland zich van die woorden weinig aan te trekken. "Deze minister heeft zoveel belachelijke dingen gezegd – zeg ik nog maar even met mijn diplomatieke beperkingen – dat ik mij daar niet aan zou storen."

'Eigen politiek voeren'

"Nederland zet een stap op het pad van meer druk op Israël", ziet Koopmans. "Israël heeft de diplomatieke traditie om dan keihard terug te slaan in de hoop dat dat effect heeft. Ze hebben dat een paar maanden geleden ook gedaan tegen de Franse president Emmanuel Macron. Ik denk dat het belangrijk is dat wij onze eigen politiek voeren, dat we kijken naar wat wij belangrijk vinden en op basis daarvan handelen."

Volgens hem is de relatie met Israël daarmee niet structureel beschadigd. "Nederland en Israël zijn landen die blijven bestaan en relaties zullen blijven hebben. Er zijn veel politieke en economische banden tussen beide landen. Dat is ook van belang: ik denk dat we die banden moeten behouden, ook omdat we dan meer invloed hebben."

Israël schendt internationaal recht

Koopmans vindt dat Israël het internationale recht in Gaza schendt. "Volgens het internationaal recht is een bezettende macht verplicht te zorgen voor voedsel, medische zorg en de bescherming van burgers. Dat gebeurt nu niet", zegt hij. Ook het vasthouden van gijzelaars door Hamas noemt hij "in strijd met alle internationale normen".