In Kaliningrad voelen Russen zich niet écht Russisch

Het voormalig Duitse gebied tussen Polen en Litouwen kwam in 1945 in handen van de Sovjet-Unie. “Tot het eind van de jaren vijftig ging de Sovjetleiding ervan uit dat het een tijdelijke bezetting was”, zegt oud-correspondent Hubert Smeets in Bureau Buitenland. “Toen bleek dat de Duitsers het niet terug wilden, konden ze dat eigenlijk niet geloven.”

Kuuroordarchitectuur

Sindsdien valt Kaliningrad onder het bewind van Rusland en is het een populair vakantieoord onder rijke Russen. “Langs de kust van Kaliningrad zie je nog veel oude Duitse ‘kuuroordarchitectuur’”, vertelt Smeets. Hij doelt op de vele hotels aan de kust met rijen ligstoelen van riet. Ook struikel je er tegenwoordig over de all-you-can-eat-restaurants. “Zeker sinds de uitbraak van de coronacrisis heeft het toerisme in Kaliningrad een boost gekregen. Nu de Russen niet naar het buitenland kunnen, gaan ze naar het stukje Rusland dat toevallig in het buitenland ligt.”

Buitenstaanders

Hoewel Kaliningrad sinds 1945 onder Russisch bewind valt, voelen de inwoners zich geen échte Russen. “Het is een bizar gebied. Iedereen die daar woont heeft er eigenlijk niets te zoeken want het gebied is altijd Duits geweest”, zegt Smeets. Na de annexatie van het gebied verhuisden er mensen vanuit heel Rusland naartoe, maar geen enkele Rus heeft wortels in het gebied. “Ze voelen zich buitenstaanders, eerder Europeanen. Ze vragen aan Russen uit Moskou: ‘hoe is het daar in Rusland?’ Alsof het een compleet ander land is”, aldus Smeets. “En dat is het dus eigenlijk ook”, vervolgt hij. “Rusland heeft namelijk relatief weinig grip op Kaliningrad, aangezien het niet direct aan Rusland grenst. Er worden massaal goederen geïmporteerd vanuit het westen en er gelden andere belastingtarieven. Het is bijna een staatje op zich.”