'Syriërs op korte termijn terugsturen is niet realistisch'

Om een beter beeld te krijgen van de situatie ter plaatse, reisde Juliette Verhoeven van Save the Children naar Damascus, Aleppo en Idlib. Momenteel bevindt ze zich in Damascus. "De oorlog is voorbij in Syrië, maar nu zien we eigenlijk hoe groot de humanitaire crisis is", vertelt Verhoeven. "Het land is bijna volledig verwoest. Wijken liggen in puin, huizen kunnen niet worden herbouwd, scholen en ziekenhuizen functioneren nauwelijks, en basisvoorzieningen ontbreken. Er zijn nog zo’n zeven miljoen ontheemden binnen Syrië zelf die graag terug zouden willen, maar simpelweg de middelen of mogelijkheden niet hebben."

Opbouw

Tegelijkertijd is er wel behoefte aan mensen die het land weer helpen opbouwen. "Maar er is vooral ook heel veel geld nodig. De kosten om een huis te herbouwen zijn enorm. Een collega van mij is vanuit Turkije teruggegaan naar zijn huis in Aleppo en moest 25.000 euro betalen voor de reconstructie. Daarbij komt dat er geen stromend water of elektriciteit is, dus mensen moeten zonnepanelen aanschaffen en watertonnen plaatsen. Scholen functioneren slecht, waardoor kinderen naar dure privéscholen moeten. Kortom, de investeringen om weer terug te keren zijn gigantisch."

Veiligheid

Politici in Duitsland en Nederland kunnen wellicht denken dat Syrië nu veilig genoeg is om terugkeer te verplichten, omdat de oorlog voorbij is. Maar de praktische situatie is anders, benadrukt Verhoeven. "Het is relatief veilig in Syrië, maar terugkeren naar huizen in verwoeste steden is gevaarlijk. Er liggen nog veel mijnen, en beschadigde gebouwen lopen risico op instorting. In veel gevallen zouden gebouwen eerst gesloopt moeten worden voordat ze opnieuw bewoonbaar zijn. Sinds december 2024 zijn ongeveer 140 mensen omgekomen door achtergelaten mijnen, waaronder zeker 40 kinderen. Velen raakten gewond of verloren ledematen. Veiligheid is dus nog steeds een groot probleem."

Terugkeer

Save the Children probeert in kaart te brengen wat gezinnen nodig hebben om veilig terug te keren. "We hopen deze informatie ook te delen met nieuwe Kamerleden en de toekomstige regering", zegt Verhoeven.

Maar zelfs met voldoende geld is snelle terugkeer volgens haar niet realistisch. "Het zal veel tijd kosten om het land weer op te bouwen. Het gaat niet alleen om huizen, maar ook om basisvoorzieningen zoals scholen en ziekenhuizen. Zonder die infrastructuur heeft terugkeer weinig zin. Het is dus geen kwestie van korte termijn, en het is onrealistisch om op dit moment te denken dat vluchtelingen uit Nederland snel naar Syrië kunnen worden teruggestuurd."