Bloemkoolspoor: waarom ons spoorwegnet als een groentegerecht klinkt

Het woord Bloemkoolspoor maakte deze week zijn mediadebuut in een kop in de Volkskrant: "ProRail ontwart het Hollandse bloemkoolspoor." Maar wat bedoelt men eigenlijk met zo’n bloemkoolspoor?

Uitdijen

Volgens Den Boon is het een metafoor voor een spoorwegnetwerk dat in de loop der jaren steeds verder is 'uitgebreid met allerlei zijtakken, vertakkingen en extra verbindingen', tot het punt waarop het onoverzichtelijk en inefficiënt geworden is. Een spoorontwerper legde in het artikel uit dat het Nederlandse spoor 'is gaan bloemkolen', een opmerkelijk werkwoord dat Den Boon nog niet eerder in de krant tegenkwam, maar dat in de IT-wereld al langer gebruikt wordt voor uitdijende en complex wordende systemen.

De keuze voor de bloemkool als metafoor is interessant. "Bloemkolen betekent in deze context: almaar uitdijen en daardoor steeds complexer worden", legt Den Boon uit. Dat klinkt misschien gek, want een bloemkool zelf is vrij compact. Toch roept het beeld van een vertakte, onregelmatige structuur de juiste associatie op met het ingewikkelde Nederlandse spoornet.

Bloemkoolwijk

De term doet Den Boon ook denken aan een ouder woord: bloemkoolwijk. Een term die uit de jaren 60 en 70 stamt en gebruikt werd voor woonwijken met kronkelige wegen en woonerven zonder duidelijke structuur.

Het gebruik van eetbare metaforen is overigens niets nieuws in het Nederlands. Den Boon noemt andere voorbeelden zoals bloemkooloren, maar ook snert, een synoniem voor erwtensoep, nu ook bekend van termen als snertweer of snertjongen. Gerechten en voedsel blijken dus vaker een inspiratiebron voor nieuwe woorden, vooral wanneer ze op beeldende wijze maatschappelijke of fysieke verschijnselen kunnen duiden.

De exacte definitie van bloemkoolspoor volgens Den Boon? Bloemkoolspoor (het; -en): een spoorwegnetwerk dat steeds verder vertakt en uitdijt, waardoor het onnodig ingewikkeld is geworden.