'Wachten op wachten op wachten' voor asielzoekers veroorzaakt psychische schade

Het rapport spreekt van een 'opeenstapeling van wachten.' Iris van Deinse van Vluchtelingenwerk legt uit wat daarmee wordt bedoeld: "Mensen moeten eerst wachten op de beslissing over hun asielaanvraag. Daarna soms op gezinshereniging, kinderen die nog in conflictgebied zitten bijvoorbeeld. En vervolgens weer op een woning in een gemeente. Het is wachten op wachten op wachten."

Volgens Van Deinse leidt die aanhoudende onzekerheid tot ernstige stress. Sommige mensen zitten wel vier jaar in een opvanglocatie, zonder duidelijk perspectief: "Zij hebben geen enkele grip op de situatie. Dat doet mentaal heel veel met mensen."

Stilstand en stress

Vluchtelingen willen graag iets doen met hun tijd, benadrukt Van Deinse. "Ze willen werken, deelnemen aan de samenleving. Maar zelfs dat is lastig. Er zijn bijvoorbeeld lange wachttijden om een BSN-nummer te krijgen, dat je nodig hebt om te kunnen werken."

Ze vertelt over een Syrische man die al 21 maanden in Nederland wacht: "Hij zei: 'Ik weet niet wanneer ik nieuws krijg.' Hij loopt meerdere keren per week naar de postbus op de opvanglocatie, en telkens ligt er geen brief. Dat veroorzaakt heel veel stress."

Die langdurige stilstand werkt niet alleen door op het welzijn van vluchtelingen, maar ook op hun toekomst in Nederland. "Het is echt verloren tijd", zegt Van Deinse. "En dat maakt het ook moeilijker om op termijn goed te integreren. Bovendien kan het zelfs de asielprocedure schaden. Want je moet bij de IND je vluchtverhaal tot in detail vertellen. Maar na lange tijd vervaagt die informatie."

Oplossingen

Op dit moment wachten zo'n 50.000 mensen op duidelijkheid over hun asielaanvraag. Van hen hebben bijna 19.000 al een verblijfsvergunning, maar verblijven nog steeds in opvanglocaties vanwege het woningtekort.

Wat moet er gebeuren? Volgens Vluchtelingenwerk is structurele verbetering nodig. "Zorg voor geschoold personeel bij de IND en het COA", stelt Van Deinse. "En geef mensen vanaf het begin een verwachte behandeldatum, zodat ze tenminste weten waar ze aan toe zijn." Ook het sneller afhandelen van kansarme aanvragen is belangrijk, zegt ze: "Mensen moeten duidelijkheid krijgen. Ook als dat betekent dat ze hier niet mogen blijven."