Fietshelmplicht voor e-bikers onder de 18? 'Liever voor iedereen, zet dat ding op'

Artsen waarschuwen al jaren: het aantal kinderen met hersenletsel na een ongeluk met een fatbike is in enkele jaren verzesvoudigd. Tegelijk zijn de meeste van de e-bike-doden van het afgelopen decennium zestigplussers.

Neuroloog-intensivist Marcel Ariës van het Maastricht UMC+ ziet dagelijks de gevolgen van een fietsongeval. Het letsel treft jong én oud, met één gemene deler: degene droeg geen helm. "Van buiten is er vaak niks te zien aan een patient, maar op de scan een ravage in het hoofd. We kunnen daar vaak niks aan doen, behalve denken: had deze patiënt nou maar een helm opgehad."

'Sukkeltje met een helm'

Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn en Spraakmaker, noemt helmgebruik 'een cultuuraspect'. "We zien gelukkig dat steeds meer ouderen het normaal beginnen te vinden. Toch blijft er weerstand, zeker bij jongeren." Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR, testte het thuis: "Mijn dochter gaat écht geen helm dragen. Tenzij iedereen het moet. Anders ben jij 'zo’n sukkeltje met een helm'."

Bij fietswinkel Peeters Tweewielers in Heel en Heythuysen herkent eigenaar Bjorn dat beeld. "Ouderen zijn beter te overtuigen om een helm aan te schaffen bij hun e-bike. Maar de jongere generatie heeft er toch meer weerstand tegen. En ja, de reden daarvoor is ook vaak het kapsel. Ik snap het ook wel. Je kunt niet overal je haar opnieuw doen voordat je aan het werk gaat."

Maar luisteraar Nanette Kaviette heeft weinig geduld voor dat excuus: "Schij toch uit! Neem een kam mee en een spiegel. Ik heb een helm met een kunstbloemetje. Wees een beetje creatief, en zet dat ding op."

Handhaven of overtuigen?

Neuroloog Ariës is blij met de 'Zet ;m op'-campagne van de overheid en hoopt op gedragsverandering zonder dwang: "De overtuiging moet van binnenuit komen. Intrinsieke motivatie wint het altijd van verplichting. Want verplichting betekent handhaving, en daar wringt het vaak."

Daarover is ook luisteraar Jan van de Bovenkamp sceptisch: Nederland is fantastisch in het maken van regels, maar handhaven lukt niet. En wat doen we dan met wielrenners? Die rijden net zo hard en zijn ook erg kwetsbaar."

Enkelvoudige oplossing

Jet van Gent uit de Spraakmakers-community was eerst tegen helmplicht. Tot haar zoon een fietsongeval kreeg. "Toen zag ik het ineens heel anders. Iedereen zonder helm is gewoon ontzettend kwetsbaar."

Saskia de Craen van SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) wijst erop dat helm vooral helpt bij 'enkelvoudige ongevallen'. Maar het echte probleem zit ook in de infrastructuur. "Fietsers zouden niet op dezelfde weg moeten als voertuigen die harder dan 30 km/u rijden. Je wint het als fietser niet van een auto die 50 rijdt."

Ze wijst op de grotere trend: "Er wordt meer gefietst. En na je achttiende heb je geen dikkere schedel. Je blijft ontzettend kwetsbaar."

Helm of geen helm?

De discussie is breder dan alleen de fatbike, e-bike en de leeftijden. Moet de helm verplicht worden voor iedereen? Of dient met meer in te zetten op bewustwording, infrastructuur en vrijwillig gebruik? Wat vaststaat: een helm voorkomt geen ongeluk, maar maakt de klap wel een stuk minder fataal. Zoals fietswinkelier Bjorn pleit: "Bespreek de helm. Dat is al winst."