Zembla-journalist Ton van der Ham slachtoffer nepnieuws: 'Ik krijg aan de lopende band appjes'

In het verzonnen interview zou Van der Ham hebben gezegd dat hij zijn 'grootste primeur' niet mocht uitzenden van BNNVARA. Het zou gaan om een verhaal over geheime beleggingsplatforms waar de elite al jaren gebruik van maakt en veel geld aan verdient. Het platform zou echter niet bekend mogen worden onder 'de gewone burgers', dus werd hij tegengewerkt door advocaten en de directie van de omroep.

"Mensen geloven het echt", zegt de Zembla-journalist. "Ik krijg aan de lopende band appjes."

De truc achter het bericht

Volgens Van der Ham was het doel van het nep-interview om mensen te verleiden geld te storten op het beleggingsplatform. "En dan ben je de sjaak", zegt hij. "Het bericht ziet er goed uit, in de vormgeving van het AD. Er zit ook een foto van mij bij", vertelt hij verder. "Maar als je goed leest, zie je heus wel dat het niet klopt."

Van Rijswijk herkent het patroon. Ze noemt het voorbeeld van Jort Kelder, wiens identiteit werd misbruikt in cryptoadvertenties. "Eigenlijk is het gewoon identiteitsfraude", legt ze uit.

Negatieve gevolgen journalistiek

Van Rijswijk benadrukt de impact op Van der Ham: "Ton is een journalist en die zijn ontzettend belangrijk in een samenleving als de onze. Inmiddels zijn er krachten bezig om ons zoveel mogelijk van de journalistiek weg te houden, zodat er online een wereld kan ontstaan waar mensen open staan voor manipulatie."

Van der Ham maakt zich ook zorgen over de reputatie van Zembla en BNNVARA: "Voor mezelf vind ik het niet zo'n ramp, maar ik vind het wel vervelend wat dit doet met ons merk. De reputatie en de geloofwaardigheid zijn een groot goed."

Nieuwswijsheid als wapen

Het project 'Manifest Nieuwswijsheid', van Beeld en Geluid, pleit voor een gezonde nieuws- en informatiecultuur. Volgens Van Rijswijk moeten journalistiek, tech en onderwijs samenwerken om mensen te leren hoe journalistiek werkt. "Als je mensen leert hoe goede journalistiek tot stand komt, zullen ze het ook beter en sneller herkennen", zegt ze.

Van der Ham benadrukt dat journalisten de overheid controleren, maar niet tegen de overheid zijn. "We zijn zelf niet de elite, maar we doen wel kritisch onderzoek naar die elite." Achter het nepbericht van Van der Hand zitten volgens Van Rijswijk 'boze mensen die het vertrouwen in alles en iedereen verloren hebben'. Toch willen sociale mediaplatformen dit soort berichten niet zomaar verwijderen. Er spelen daarbij ook vragen rondom de vrijheid van meningsuiting.