Deuren in jeugdzorg op slot: 'Slaat nergens op, niemand komt beter uit gesloten setting'

Op 1 januari vorig jaar trad de Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp in werking. De wet moet de rechtspositie van jongeren in een gesloten instelling verbeteren en vrijheidsbeperkende maatregelen terugschroeven. In 2030 moeten zelfs alle gesloten jeugdzorginstellingen verdwenen zijn, vanwege de schadelijke gevolgen van het achter slot en grendel isoleren van minderjarigen. Nu kan daar verandering in komen. Het demissionaire kabinet wil gesloten jeugdzorginstellingen weer toestaan om jongeren die een gevaar vormen voor andere jeugdigen en medewerkers 's nachts in hun kamer op te sluiten. Daartoe wil het kabinet de Jeugdwet aanpassen, want op dit moment is een zogenoemde nachtelijke kamerinsluiting wettelijk niet toegestaan.

Trauma

Willemse woonde in de gesloten jeugdzorg van haar vijftiende tot haar zeventiende. Daarna ging ze naar een open instelling. Het was een traumatiserende periode. Ze had eetproblemen, was suïcidaal en beschadigde zichzelf. Toen ze in de gesloten jeugdzorg terecht kwam, werd haar hele leven als het ware op pauze gezet. Het alleen zijn hielp haar niet en zorgde voor meer problemen. Dat toont ook onderzoek uit 2022 van stichting Het Vergeten Kind aan, de meerderheid van de kinderen die ervaring hebben met de gesloten jeugdzorg komt daar beschadigder uit. Vooral de isoleercel maakte impact op haar. "Heel veel alleen zijn is eigenlijk helemaal niet helpend op het moment dat je suïcidaal bent." Maar dat zou voor haar eigen veiligheid zijn, werd haar verteld: "Het was een kwestie van 'Dit is wat we doen, dit is een systeem dat we hebben gecreëerd en daar hoor je naar te luisteren'."

Vrijheidsbeperking

Volgens het kabinet leidt het verbod op nachtelijke opsluiting tot onwerkbare situaties. "Het gaat dan om bedreigend en gewelddadig gedrag waardoor gevaarlijke situaties ontstaan, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag, afpersing of ronselen", staat in de Kamerbrief. Volgens het kabinet is het in dergelijke situaties "niet realistisch om te denken dat het altijd zonder vrijheidsbeperking kan". De gesloten jeugdzorginstellingen vroegen daarom om een wetswijziging. in de wijziging staat dat een jongere op eigen verzoek in een afzonderlijke en veilig ruimte moet kunnen verblijven. Het zou dus op vrijwillige basis zijn, maar dat werd Willemse vroeger ook voorgehouden. "Maar hoe vrijwillig is iets dat gebaseerd is op dwang? Op iets dat voortkomt uit een super repressief systeem?" Willemse had juist iemand nodig die haar steunde, dat is ook waar zij naar streeft. "Nabijheid, echte oprechte aandacht." Maar dat niet alleen: "Meer personeel en juist daarin investeren. Dat zorgt ervoor dat je beter kan inspelen op de behoeften."