Akkerbouw en ruimte voor natuur: hoe combineer je dat?

De vraag is dus: hoe ga je terug naar de akkerbouw van vroeger? Daarom is de coöperatie Buijtenland van Rhoon tot stand gekomen. Nergens in Nederland vindt op zo'n grote schaal natuur-inclusief boeren plaats als hier. Op dit stuk van 600 hectare wordt proefondervindelijk uitgezocht welke gewassen iets opleveren voor boer én natuur. Ze kijken hier wat de effecten zijn van wel of geen pesticides gebruiken op de hoeveelheid plaagdieren en gewasopbrengst, wat de impact is van natuurvriendelijke oevers en ga zo maar door.

Adjan Vos

Geld voor deze trials (en errors) komt grotendeels van de provincie. Dit gebied is in 2006 aangewezen als compensatienatuur voor de Tweede Maasvlakte. Het zou ontwikkeld worden tot een moerasgebied. Boer en bewoner kwam in opstand en wilden zelf plannen maken. Waaronder Adjan Vos. Een destijds gangbare akkerbouwer die niet blij was met het verdwijnen van het boerengebied.

De opstand bleek succesvol want na het afschieten van een eerste plan, tekenden uiteindelijk boeren, natuur- en recreatiepartijen voor het samengaan van boer en natuur. Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon werd opgericht en Vos werd niet alleen boer, maar ook natuurbeheerder.

Schudden

Het is droog en zonnig, en dat blijft het voorlopig ook. Een perfect moment voor Vos om hooi te maken. Dat doet hij in zijn kruidenrijke grasland, waarvan altijd een klein deel blijft staan. Zo hebben de aanwezige insecten altijd nog nectar beschikbaar. Eerst wordt het gras gemaaid, en dan twee keer per dag 'omgeschud' zodat de dauw en condens er makkelijk uit verdwijnt en het gras goed uitdroogt.

Vos: "Dit doet een gangbare boer op dezelfde manier, behalve dat ik minstens een week eerder moet beslissen of ik ga maaien. Wanneer ik zie dat er een droge periode aankomt, moet ik drone-mannen inschakelen, die vervolgens het gebied in kaart brengen. Ligt er ergens een jonge reekalf of een haas, dan kan ik daaromheen maaien."

Natuurvriendelijke oever kost geld

In het plan staat dat de boeren in het gebied 40% van hun land beschikbaar moeten stellen voor natuur. Zo heeft Vos een natuurvriendelijke oever aangelegd. Een lange brede strook grond die langzaam in het water afloopt. "Zo kunnen de kievitkuikens na het drinken weer aan land komen. Anders verdrinken ze."

Maar, dit kost hem wel geld en zal dat volgens hem ook blijven doen. Op de oever kunnen geen normale melkkoeien grazen, en bovendien ziet het grootste deel van de oever nog ietwat kaal uit. "Wellicht kunnen hier wel Lakenvelders grazen, maar die leveren weer minder melk. Zo zullen dit soort maatregelen altijd geld blijven kosten en zullen we altijd afhankelijk blijven van compensatie. Een natuurvriendelijke oever die geld oplevert? No way", zegt Vos beslist.

Tijdelijk financieel vangnet

De provincie steunt de omvorming van het gebied nog tot 2030, daarna zullen de boeren zelf verder moeten. Tot die tijd is het dus trial en error om tot een goede bedrijfsvoering te komen. Hoe het dan met het bedrijf van Vos zal gaan, is dus de vraag.

Wilt je zien hoe de bedrijven van Adjan Vos en de andere natuurinclusieve boeren eruit ziet? Kijk dan zondag 22 juni 2025 - 19.25 uur naar Vroege Vogels op NPO 2.