Er zijn grenzen aan menselijk vermaak met dieren

Mensen die mij kennen, weten: er gaan dagen - nee: járen - voorbij zonder dat ik denk aan Johan Cruyff of Sjaak Zwart. Deze week draafden ze ineens door mijn gedachten.

Dat was de schuld van de krant. De NRC riep in een groot artikel een vraag op: 'Dwang zit diep verankerd in de paardensport; kan dat nog?' Geoefende krantenlezers weten: na een vraagteken in een kop luidt het antwoord altijd: nee.

En inderdaad: 'Als de paardensport wil blijven bestaan in een maatschappij die minder geduld heeft met dierenmisbruik – "Ik noem het circus, het dolfinarium" – dan zal de omgang met paarden anders moeten', zei een eigenaar van een opleidingsinstituut voor manegehouders in de krant.

Inderdaad: heeft ooit iemand dat paard eigenlijk gevraagd hoe die het zelf vindt om twintig jaar lang elke dag stomme rondjes te moeten draaien in een manege-bak, met een ijzeren stang in z'n bek en een mens op z'n rug die hem zit op te jutten met een zweepje en om de haverklap z'n hakken in zijn zij klakt?

'Als we een paard iets vragen, moeten we kijken of we dat op de minst dwingende manier kunnen doen', vond de manegehouder in de NRC. Dus niet meer met je hakken in z'n zij pompen, maar misschien je gewicht of positie wat verplaatsen, of gewenst gedrag belonen in plaats van ongewenste bewegingen afstraffen met de zweep.

Toegegeven, dat klinkt wat soft. Ik werd er wat gniffelig van, maar dat zal mijn verzuurde columnistenbloed zijn. Ik kreeg visioenen waarin we paardenvoetjes zachtjes kriebelen en het dier met begripvolle blik poeslief vragen hoe ze eraan toe is vandaag, en of haar edele hoofd wellicht staat naar een klein vreugdesprongetje over een lat die we niet laag genoeg kunnen leggen. Samen naar de paardenfluisteraar, om in een familieopstelling begrip te krijgen voor elkaars positie.

Tegelijk: met dit verhaal gooide de NRC een knuppel in het hoenderhok - naar verluidt zijn alle hoenders ongedeerd gebleven. Gelukkig maar, want er zijn nog heel wat hokken met open deuren die best nog wat verder geopend kunnen worden. Hoe leuk bijvoorbeeld vinden onze zogenaamde 'sportduiven' het om opgepropt in kratjes per vrachtwagen naar het Franse Compiègne te worden gereden, om daarna in sneltreinvaart terug naar huis te moeten vliegen? Welk plezier beleven onze reeën en hazen ook alweer in de zogeheten 'plezierjacht'? En is die karper net zo blij met die haak in zijn bek, slokdarm of oog als de 'sportvisser' die hem dat aandeed?

Na zoveel vraagtekens weet de geoefende columnluisteraar het antwoord natuurlijk al. De beweging is onmiskenbaar. Wilde dieren zijn in het circus al sinds jaren verboden.

Het dolfinarium krijgt ervan langs wegens het uitbuiten van 'onnatuurlijk gedrag' wanneer dolfijnen hun verzorgers met hun neus vooruit moeten duwen en walrussen op commando met hun reet moeten schudden.

Die beweging gaat door. Vorig jaar stelde de Raad voor Dieraangelegenheden - die bestaat echt - grenzen aan menselijk vermaak met dieren. Zo werd al de gans in het middeleeuwse ganstrekken vervangen door een nepgans. Net als de levende dieren die in kerststallen de hele dag Jezusje en Maria moesten spelen.

Dat alles is misschien klein bier, maar ik zie het ook als een teken van hoop. Ooit zullen onze verre nazaten zich verbijsterd realiseren wat hun voorouders dieren allemaal hebben aangedaan - ze aten ze zelfs óp!

Nu weet u nog niet wat Johan Cruijff en Sjaak Zwart deze week in mijn hoofd moesten. Misschien kent u hun namen ergens anders van, maar ik herinner me ze als de cavia's van Avro's Wie-Kent-Kwis met Fred Oster, eind jaren zeventig - Vroege Vogels wordt u vandaag aangeboden door Omroep Max.

Die cavia's werden in een houten bak gezet, daar waggelden ze op wat houten poortjes af; kandidaten moesten hopen dat er een door het duizend-gulden-poortje sukkelde.

Volksvermaak eind jaren zeventig - én begin deze eeuw, toen de cavia’s van stal werden gehaald voor RTL-shows van Ron Brandsteder en André van Duin. Nu is dat een grove schending van de Universele Verklaring van de Rechten van de Cavia.

Binnenkort zal Willem-Alexander namens Nederland zijn excuses maken aan alle tot vermaakscavia gemaakten die op ons nationale kermisplein voor schut werden gezet als dier van plezier. Tijd voor een nationaal monument voor Johan Cruyff en Sjaak Zwart. Ze zijn lang ondergewaardeerd gebleven, maar nu krijgen ze eindelijk de eer die zij verdienen.